1808 Sened-i İttifak

• Osmanlı tarihinin ilk anayasal belgesidir.
• Padişahın yetkileri ilk kez sınırlanmıştır.
• 2. Mahmut döneminde imzalanmıştır.
• Misak niteliği taşır.
• Padişah ile ayanlar arasında imzalanmıştır.

1839 Tanzimat Fermanı(Gülhane Hattı Hümayun)

• Hukuk devletine geçişin ilk adımları atılmıştır.
• Hukuki açıdan ferman niteliğindedir.
• Hukuk ve yönetim alanında düzenlemeler yapılmıştır.

1856 Islahat Fermanı

• Gayrimüslimlere küçük düşürücü(gavur) sözler yasaklanmıştır.
• Hukuki açıdan ferman niteliğindedir.

1876 Kanun-ı Esasî(1. Meşrutiyet)

• Osmanlı imparatorluğunun ilk ve tek anayasasıdır.
• 2. Abdülhamit tarafından ilan edilmiştir.
• İlk yazılı anayasamızdır.
• 1. Meşrutiyet kabul edilmiştir.
• Mebusan seçimleri 4 yılda bir yapılır.
• Resmi dil İslam, başkent İstanbul’dur.
• Yerel yönetimler ilk kez düzenlenmiştir.
• Padişahın mutlak veto ve sürgün yetkisi vardır.
• Meclis-i Umumi iki kanattan oluşmaktadır.
  • Heyet-i Ayan
    • Üyeleri padişah atar.
    • Ömür boyu görev.
    • Üyelik yaşı 40.
  • Heyet-i Mebusan
    • Halk tarafından 4 yılda bir seçilir.

İki kanattan oluşan meclisler Kanuni Esasi ve 1961 Anayasası’dır.

Kanun-ı Esasî – 1909 Değişiklikleri

• Padişahın sürgün yetkisi kaldırılmıştır.
• Padişahın meclisi feshetme yetkisi sınırlandırılmıştır.
• Kanun teklif etmek için padişahtan izin alma kalkmıştır.
• Padişahın yetkileri daraltılmış, Meclis-i Mebusan’ın yetkileri arttırılmıştır.

1921 Anayasası(Teşkilât-ı Esasîye)

• 1876 Kanuni Esasi’yi yürürlükten kaldırmamıştır.
• Milli Egemenlik İlkesi ilk kez kabul edilmiştir.
• Meclis Hükümeti sistemi kabul edilmiştir.
• Yarıgıdan söz etmeyen tek anayasadır.
• Tek, yumuşak ve çerçeve anayasadır.
• Devletin doğal başkanı TBMM başkanıdır.
• Seçimler iki yılda bir yapılır.
• İkili anayasal süreç yaşanmıştır.

1921 Anayasası – 1923 Değişiklikleri

• Devletin dini İslam, dili Türkçe’dir.
• Cumhuriyet ilan edilmiştir.
• Türkiye devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir.
• Devletin başkanı Cumhurbaşkanıdır ve TBMM’de seçilir.
• Başbakan Cumhurbaşkanı tarafından Meclis içinden seçilir.1924, 1961,1982’de ortak.

1924 Anayasası

• Türkiye devleti bir Cumhuriyettir ilkesi kabul edilmiştir.
• İkili anayasal düzen sona ermiştir.
• Milli egemenlik benimsenmektedir.
• Karma hükümet sistemini benimsemiştir.
• Seçimler 4 yılda bir yapılır.
• Sert ve kazuistik bir anayasadır.
• Çoğulcu Demokrasi anlayışı benimsenmiştir.

1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler

• 1928, devletin resmi dini İslamdır ibaresi kaldırılmıştır.
• 1930, kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı tanındı.
• 1933, kadınlara muhtarlık seçimlerine katılma hakkı tanındı.
• 1934, kadınlara genel seçimlere katılma hakkı tanındı.
• 1937, CHP altı ok anayasaya alınmış.
• 1946, çok partili hayata geçilmiştir.
• 1946, tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
• 1950, gizli oy, açık sayım-döküm ilkesi kabul edilmiştir.
• 1945, anayasanın dili Türkçeleştirilmiştir.Teşkılat-ı Esasiye kanunu, Anayasa adını almıştır.

1961 Anayasası

• 1960’da darbe yapıldı.
• Güçler Ayrılığı İlkesi ilk kez benimsenmiştir.Yasma-Yürütme ve Yargı ayrılmıştır.
• İlk kez parlamenter hükümet sistemlerine geçilmiştir.(Kuvvetler Ayrılığı)
• Anayasanın üstünlüğünü kabul eden bir anayasadır.
• Türkiye devleti bir Cumhuriyettir ilkesi 1924 anayasasındaki yerini korumuştur.
• 1924 anayasasında yer alan Cumhuriyetçilik ve Laikliği kabul etmiş, Halkçılık, Devletçilik ve İnkılapçılık ilkelerini kabul etmemiş, Milliyetçilik ilkesini ise Milli Devlet olarak değiştirerek kabul etmiştir.
• İnsan haklarına dayalı devlet, demokratik devlet, sosyal devlet ve hukuk devleti ilkeleri kabul edildi.
• En özgürlükçü, çoğulcu model benimsenmiştir.
• Çift meclisli bir anayasadır.Kanuni Esasi gibi.
  • Millet Meclisi
  • Cumhuriyet Senatosu
• Milli Güvenlik Kurulu kuruldu.
• Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi, Yargıtay düzenlendi.
• Askeri Yargıtay düzenlendi.

İlk kez Anayasa Mahkemesi 1961 Anayasasıyla kurulmuştur.

1961 Anayasası – 1971-73 Değişiklikleri

• Yürütme güçlendirildi.Bakanlar Kuruluna, Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi verildi.
• Üniversitelerin özerkliği zayıflatılmış ve TRT’nin özerkliği kaldırılmıştır.
• Temel hak ve özgürlükler sınırlandırıldı.Genel sınırlama sebepleri kabul edildi.2001 Anayasa değişikliği ile genel sınırlama sebepleri kaldırıldı.
• Devlet Güvenlik Mahkemesi kuruldu.2004 anayasa değişikliği ile Devlet Güvenlik Mahkemesi kaldırıldı.
• Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kuruldu.

1982 Anayasası

• En sert ve en kazuistik anayasadır.
• Parlamenter sistem benimsenmiştir.
• Yürütme organı, yasama organına karşı güçlenmiştir.
• Siyasi karar alma süreçlerindeki tıkanıklıklar giderilmeye çalışılmıştır.Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm

Dikkat

• 1924 ve 1961 anayasalarının sadece “Türkiye devleti bir Cumhuriyettir” hükmünün değiştirilmeyeceği ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceği hükme bağlanmıştır.Oysaki 1982 Anayasası ilk üç madde için bu hükmü kabul etmiştir.
• Anayasa değişikliklerinde, 1961 anayasası döneminde olmayan bir onay safhası eklenmiştir.Cumhurbaşkanının onaylamadığı anayasa değişikliklerini halk oyuna sunma yetkisi verilmiştir.
• Cumhurbaşkanı anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları geri gönderme yetkisi kabul edilmiştir.Bu hüküm 1982 anayasasının en önemli yeniliklerinden birisidir.

Devlet

Sınırları belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan ve üstün bir otoriteye bağlı insan topluluklarının örgütlenmiş biçimidir.

Yapısına Göre Devlet Şekilleri

1. Üniter(Basit, Tek) Devlet
   Ülke sınırları içerisinde aynı hukuk kurallarının geçerli olduğu ve yasama, yürütme ve yargı organları açısından teklik arz eden devlet şekline denir.
   Türkiye üniter bir devlettir.
2. Bölgeli Devlet
   Milliyetlerin özerkliğini tanımakla birlikte, ulusun(milletin) tekliğini ve ülkenin bölünmez bütünlüğünü koruyan devlet şekline denir.Örneğin, İspanya.
3. Federal Devlet
   • Anayasa ile kurulur.
   • Üye devletlerin mutlak bağımsızlığı yoktur.
   • İçişlerinde bağımsız, dış işlerinde bağımlıdırlar.
   • Üye devletlerin ayrılma hakları yoktur.
   • İkiden fazla devletin sınırsız ortak amaçlarını gerçekleştirmek üzere, ortak bir anayasa çerçevesinde birleşmelerinden meydana gelir.

     Örneğin, ABD, Almanya, Kanada, İsviçre, Rusya

4. Konfederasyon
   • Anlaşma ile kurulur.
   • İkiden fazla devletin bağımsızlıklarını koruyarak bir takım ortak menfaatleri çerçevesinde bir anlaşmayla birleşmeleri sonucu oluşur.
   • Üye devletler iç ve dış ilişkilerde bağımsızdırlar.
   • Üye devletler diledikleri zaman ayrılabilirler.
   • Ağırlıklı olarak askeri ya da ekonomik menfaat birlikleri için bir araya gelirler.

Egemenliğin Kaynağına Göre Devlet Şekilleri

1. Monarşi
   Tek kişi
2. Oligarşi
   Zümre
3. Teokratik
   Din
4. Cumhuriyet
   Ulus

Monarşinin tersi anlayış Cumhuriyet’tir.

Hükümet Sistemleri

1. Kuvvetler Birliği
   1. Meclis Hükümeti Sistemi
      Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin mecliste toplandığı hükümet sistemidir.Ayrı bir devlet başkanlığı yoktur.Meclis başkanı aynı zamanda devlet başkanıdır.
   2. Mutlak Monarşi
      Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin hükümdarda toplandığı hükümet sistemidir.
2. Kuvvetler Ayrılığı
   1. Parlamenter Sistem
      • Yürütme iki başlıdır.
      • Sorumlu bakanlar kurulu ve sorumsuz devlet başkanlığı vardır.
      • Hükümet yasamaya karşı sorumludur.
      • Yasama yürütmeyi, yürütme yasamayı belli koşullarda feshederler.
      • Bakanlar kurulu yasama işlemlerine katılabilir.
      • Bir kimse yasama ve yürütmede görev alabilir.
   2. Yarı Başkanlık Sistemi
      • Yürütme organı iki başlıdır.
      • Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilir.
      • Bakanlar yasama organına karşı sorumludur.
      • Cumhurbaşkanı sorumlu ve yetkilidir.
   3. Başkanlık Sistemi
      • Yürütme organı tek kişiliktir.
      • Başkan yasamayı, yasamada başkanı görevden alamaz.
      • Aynı kişi hem yasamada hem de yürütmede yer alamaz.
      • Başkan yasama işlemlerine karışamaz.

Yazılı kaynaklarda herhangi bir boşluk varsa bu Kanun Boşluğu‘dur.

Ama yazılı, yazısız kaynaklara bakıyorum kanun yoksa Hukuk Boşluğu‘dur.

Boşluk Türleri

Hukukun Farklı Anlamları

• Mevzu Hukuku
  Bir ülkede belli bir zaman yürürlükte olan hukuk kaynaklarının sadece yazılı olanlarıdır.
  Yazılı kaynakların tamamına mevzu ya da mevzuat hukuku denir.
• Pozitif Hukuk
  Belli ülkede belli bir dönemde yürürlükte olan yazılı ve yazısız hukuk kaynaklarının tamamıdır.
  Yazısız kaynaklar yani örf ve adet hukuku pozitif hukukun kapsamındadır.
• Tabi(İdeal/Doğal) Hukuk
  Pozitif hukuktan bağımsız onun üstünde ya da yanında olan ulaşılması tasarlanan hukuktur.
• Tarihi Hukuk
  Yürürlükten kalkmış hukuk.
  Örn, 1961 Abayasası.

Hukuk Kurallarının Çeşitleri

• Emredici Kurallar
  Zorunlu olan kurallardır.Asla aksi düzenlenemez.
  Örneğin,
  Bir kişi sadece bir resmi nikah yapabilir.
  Erginlik 18 yaşının doldurulmasıyla başlar.
  Anahtar sözcük = Aksi düzenlenemeyen.
• Tamamlayıcı Kurallar
  Anahtar Sözcük = Aksi düzenlenebilir.
  Örneğin,
  Borç sözleşmesinde günlük faiz oranı belirtilmemişse ister borçlar kanunundan yararlanıp ilgili hüküm uygulanır istersede kendi aralarında hallederler.
• Yorumlayıcı Kurallar
  Tarafların bir hukuki işlemde kullandıkları ve ne anlama geldiğini açıklamadıkları ifadelere ilişkin bir hüküm kanunda öngörülmüşse o hüküm uygulanır.
  Örneğin,
  Sözleşmede yer alan aybaşı ifadesinde ayın ilk gününün anlaşılması gerektiği.
  Anahtar sözcük = Ne anlama geldiği açıklanmayan.
• Tanımlayıcı Kurallar
  Bir hukuki kavramın ne anlama geldiğini açıklayan kurallardır.
  Örneğin,
  Kanunda ikametgah, yerleşmek niyetiyle oturulan yer olarak tanımlanıyor.
  Anahtar sözcük=Ne anlama geldiğini açıklayan.