Kategori arşivi: Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Tasarım İlkeleri

Bütünlük

Materyaldeki tüm unsurların ahengine bütünlük denir.

Denge

Bir tasarımda görsel ağılığın eşit olarak dağıtılmasıdır.İki türlü denge vardır.

Formal Dengeİnformal Denge
Kullanılan görsel ortadan ikiye ayrıldığında tasarım her iki tarafa da birbirinin yansıması ise denge simetrik yani formaldir.

Sistematik bir şekilde materyalde düzen olur.

Kullanılan görsel, ortadan ikiye ayrıldığında ögeler her iki tarafa eşit yoğunlukta olduğu halde bu eşitlik farklı ögeler kullanılarak sağlanmışsa denge asimetrik yani informaldir.

İlgi, çekicilik, hareket katar.

Vurgu

Görsel bir materyalde önemli ögelerin diğer ögelerin önüne çıkartılarak ilgi ve dikkat çekici hale getirilmesidir.

Öneli yeri tasarımdan ayırırsan hem bütünlüğü hemde vurgulama ilgisini bozarsın.

Hizalama

Materyaldeki ögeler arasında yatay ve dikey şekilde bir çizgi varmış gibi hizalanan bilgi ve nesneler daha düzenli algılandığından kolay öğrenilir ve hatırlanır.

Zor okunanDaha rahat okunan
     Gün olur, alır başımı giderim, 
Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda. 
    Şu ada senin, bu ada benim, 
Yelkovan kuşlarının peşi sıra. 
Gün olur, alır başımı giderim, 
Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda. 
Şu ada senin, bu ada benim, 
Yelkovan kuşlarının peşi sıra. 

Yakınlık

Bir görselde yer alan ögeler birbirine yakın olduğu sürece ilişkili, uzak olduğu sürece ilişkisiz gibi algılanır.

Zıtlık(Karşıtlık)

Zıtlık tasarımı ilgi çekici hale getiren iyi bir ilkedir.Zıtlık okuyucunun dikkatinin dağılmasını engeller.Çizgiler, şekiller ve grafikler zıtlık yaratabilir.

Oran/Orantı

Kediyle adam çiziyorsan adam büyük olacak.

Uyarı

  1. Materyaldeki paragraf aralıkları, satır aralıklarından geniş tutulur.
  2. Satır sonuna sığmayan kelimeler ayırma çizgisiyle bölünmez.Kelimenin tamamı alt satıra kaydırılır.
  3. Gözlerimiz materyalde ilk önce materyalin tam ortasına odaklanır.Fakat materyalden en çok aklımızda kalan yer sol üst köşedir.Buna üçüncü kural veya üçüncü göz kuralı denir.

Görsel Tasarım Türleri ve Tasarım Öğeleri

a. Gerçekçi GörsellerNumune, model, maket, fotoğraf
b. Benzersiz Görseller – Anoloji – MetaforGüneşi portakalla, beyni cevizle gösterme
c. Şematik GörsellerKavram haritası, grafik, tablo, akış şeması, teşkilat şeması

Çizgi

En önemli görevi materyalin çerçevesini belirlemek.

Çizgi kombinasyonlarıyla sütun ya da satır üretilir.

Şekil

Üç boyutlu değil iki boyutludur.

Genişlik ve yükseklik vardır ama derinlik yoktur.

Alan

Alan, materyal tasarımında algıyı kolaylaştırmak, materyali sadeleştirerek karmaşıklığı önlemek ve estetik özelliği artırmak amacıyla kullanılır.

Açık alan : Herhangi bir materyalle doldurulmayan alan.
Kapalı alan : Resim, grafik, yazı vb. materyalle doldurulan alan.

Doku

İki boyutlu tasarımda zeminin genişlik ve yükseliği vardır ama derinliği yoktur.İki boyutlu görsellere üçüncü boyut bir doku tasarımıyla verilebilir.Doku derinlik verir.

Renk

Materyalde ilk göze çarpan öge renktir.

Renk ÇemberiBirbirinin tam karşısında duran renkler zıt renklerdir.

Bir rengin sağında ya da solunda duranlar tamamlayıcı renklerdir.

 

 

 

 

Kırmızı en kolay, mavi en zor hatırlanan renktir.

Sarı ise ilk olarak dikkati çeken renktir.

Okunması en kolay renk uyumu sarı zemin üzerine siyah yazıdır.

Eğitimde Kullanılan Araç-Gereçler

Ders Kitapları

Ülkemizde ders kitapları konusunda yetki talim terbiye kurulunundur.Bu kurulun en önemli görevi öğretim programlarından sorumlu olmasıdır.

Ders Kitaplarında Olması Gereken Özellikler

Ders Kitapları

  1. İçerik
    Hedefe uygun, geçerli, güvenilir ve güncel bilgilerden oluşmalıdır.
  2. Dil, anlatım ve üslup
    Sade, anlaşılır, örneklendirilmiş ve düzeye uygun olmalıdır.
  3. Öğrenme, öğretme ve ölçme-değerlendirme
  4. Teknik, tasarım ve düzenleme ilkelerine uygun bir şekilde hazırlanır.
    Küçük sınıfların kitaplarında
    * Ebat büyüktür,
    * Sayfa sayısı azdır.
    * Görseller çok yer kaplar.
    * Yazı azdır, puntoları büyüktür.

Ders Kitaplarının Sınırlılıkları

  • Tek kitaptan öğrenme kolaycılığına yol açabilir.
  • İçerikteki ayrıntılar öğrenciyi bunaltabilir.
  • Çok kolay yıpranabilir.
  • Telif hakkı gerektiren görsel ya da edebi eserler fiyatı yükseltir.
  • İki boyutlu durağan görseller öğrencilerde kavram kargaşası oluşturabilir.

Manyetik Tahtalar

Manyetik Tahtalar

  • Mıknatıslı tak çıkar özelliğinden dolayı öğrencilerin ilgisini çeker.
  • Görsel alanı sınırlıdır ve üzerine konulacak materyaller için ek hazırlık gerektirir.

Kumaş Kaplı Tahtalar

Kumaş Kaplı Tahtalar

  • Genelde üç amaç için kullanıllır.
    1-) Ünite panosu ve Atatürk köşesi,
    2-) Öğrenci faaliyet panosu,
    3-) Haber, duyuru ve işlem panosu.

Döner Levhalar

  • En önemli faydası pratik bir akış şeması olarak kullanılabilmesidir.
  • Dikey ve küçük olduğu için görme alanı sınırlıdır.

Pasta Grafikleri

Pasta GrafikleriBir bütünün içindeki pay dağılımlarını yüzdelik dilimlerle gösterir.Her dilim farklı renkle görselleştirilir.

 

 

 

 

Çizgi Grafikleri

Çizgi GrafikleriBir olayın belli bir zaman aralığında gelişen iniş çıkış dalgalanmalarını gösterir.

 

 

 

 

 

 

Sütun Grafikleri

Sütun GrafikleriSayısal değerler dikey boyutta, sözel veriler ise yatay boyutta yer alır.

Karşılaştırma yapmak için kullanılır.

 

 

 

Çubuk Grafikler

Çubuk GrafiklerDikey boyutta sözel veriler, yatay boyutta sayısal veriler yer alır.

Karşılaşma yapmak için kullanılır.

 

 

Resimli Grafikler

Resimli GrafiklerToplam sayının cinsiyet, yaş, meslek ve benzeri özelliklere göre dağılımını basit resimlerle gösterir.

 

 

Akış Şemaları

Kronolojik bağlantıları gösterir.Oluş sırası.

Örgüt(Teşkilat) Şeması

Hiyerarşik bağlantılar gösterir.

Gerçek Nesneler(Numune)

En etkili ders materyalidir.Çünkü hayatın kendisidir.Birinci elden somut yaşantılar sağlar.

  • Yaparak yaşayarak ve kalıcı öğrenmeler sağlar.
  • Öğrencilerin bireysel olarak kendi hızında ilerlemesini sağlar.
  • Yaratıcılığa sevk eder ve geliştirir.
  • Problem çözme becerisi kazandırarak somut alıştırma imkanı sunar.
  • Her ders için gerçek nesne temin edilemeyebilir.

Modeller – Maketler

Modeller, yapı ve büyüklük olarak gerçeğine daha yakınken
Maketler, gerçeğinden küçük olurlar…

İkisininde en önemli faydası,

Gerçek nesnelerin sağlayamayacağı öğrenme yaşantılarını sağlayabilirler…

  • İlgi, tutum ve güdülenmeyi artırır.
  • Öğrencileri araştırmaya sevk eder.
  • Risk almadan gerçek yaşam sürecinin önemli noktalarının görülmesini sağlar.
  • Büyüklük, renk, yapı ve yapı maddesi konusunda hatalı bilgi verebilir.

Çoklu Ortam Setleri

Aynı anda görme, işitme ve dokunma duyusuna hitap eden ortamlara çoklu ortam denir.

En az iki materyal kullanılır.

  • Birden fazla duyu organını harekete geçirir.Üst düzey öğrenmeler sağlar.En önemli maddesi budur.
  • Somut öğrenmeler sağlar.
  • Yaparak yaşayarak bütüncül öğrenme sağlar.
  • Zaman ve emek bakımından ekonomiktir.Dikkat, para bakımından değildir.
  • Kullanımı beceri gerektirir.
  • Maliyeti yüksektir.

Videolar

Oynat, durdur, geri ya da ileri sar özelliği dersi verimli hale getirir.

En önemli sınırlılığı çok kolay bozulabilmesidir.

Telekonferans

Konuşmak demektir.

Coğrafi olarak aynı ortamda bulunmayan kişilerin aynı ortamdaymış gibi bilgi alışverişinde bulundukları sistemlerdir.

Telemetin

Teleteks olarak bilinen telemetinler, tek yönlü metin ve grafiklerin televizyon ekranına yansıtılması ile kullanılır.

Videometin

Asenkron, eş zamansız, ofline, banttan yayın

Etkileşimli Video

Senkron, eş zamanlı, online, canlı yayın

Tepegöz

Küçük bir materyali tüm grubun görebileceği büyüklükte yansıtır.

Alım ve bakım maliyeti yüksektir.

Asetat Hazırlama İlkeleri

  • Görsel çok, yazı az olacak.
  • Yansıya yerleşecek öğeler düzenli bir şekilde yerleştirilmelidir.(Yatay biçimde)
  • Bir yansıda sadece bir kavrama yer verilmelidir.
  • Renkli görseller kullanılacaksa koyu olmasına dikkat edilmelidir.Aksi taktirde görseller ışıkta yansımayabilir.
  • Fonlarda renk kullanılacaksa dikkat edilmelidir.Örneğin, siyah fon ve mavi öğeler aynı anda kullanılırsa yansıda sıkıntı oluşabilir.(Zıtlık İlkesi)
  • Başlıklar yansının en üstüne yazılmalıdır.
  • Grafik kullanılacaksa en fazla iki grafik kullanılmalıdır.
  • Hazırlanan yansılar önceden denenmelidir.Fakat bazen asetat sunum esnasında bile geliştirilebilir.

Slaytlar

PowerPoint Sunumu Hazırlanırken Dikkat Edilecekler

  • Özellikle hareketli ve sesli görüntüler eklendiyse çalışıp çalışmadığı prova edilmelidir.
  • Sunum esnasında slaytlarda değişikliğe gidilmez.
  • Sunum maksimum elli slayttan ve yirmi dk. oluşur.

Yaşantı Konisi

Yaşantı Konisi

  1. Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unuturuz.
  2. En iyi öğrendiklerimiz, kendi kendimize, yaparak, yaşayarak öğrendiklerimizdir.Doğrudan doğruya edinilen maksatlı yaşantılar.
  3. Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu götlerimiz(opsh pardon gözlerimiz olacaktı, Türkiye’de orasından öğrenen milyonlara selam olsun) yardımıyla öğreniriz.
  4. En iyi öğretim somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.
  5. En iyi öğretim materyalleri model ve numunelerdir.

Öğretim Araç ve Gereçlerinin Seçimini Etkileyen Faktörler

Yine saçma bir konuyla beraberiz.Merak ediyorum acaba gelişmemiş ülkeler bile eğitimlerinde bu tarz saçma, gereksiz, pasif, uzak ve bilsekte bilmesekte bi boka yaramayan konulara yer veriyor mu?Dikkat edin gelişmemiş ülkeler sadece…

  1. Öğretim Hedefleri
  2. Öğrencilerin Özellikleri
  3. İçeriğin Özellikleri
  4. Kullanılacak Yöntem ve Teknikler
  5. Araç ve Gereçlerin Özellikleri
  6. Öğretim Ortamının Yapısı
  7. Maliyet
  8. Zaman
  9. Öğretmenlerin Tutumları ve Becerileri

Öğretim Materyali Hazırlama İlkeleri

  • Hedef
    Kullanılacak araç, hedeflere ulaştıracak özellikte olmalıdır.
  • Öğrenciye Uygunluk
    Kullanılacak araç öğrencilerin özelliklerine uygun olmalıdır.
  • Anlamlılık(İçeriğe Uygunluk)
    Bir araç-gereç anlamlı olduğu sürece öğrenilmesi kolaydır.
  • Bilinenden Başlama
    İçerik somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene düzenlenmelidir.
  • Çok Örnek(Anlaşılırlık)
    Kavram, ilke ve genellemeler çok sayıda örnekle sunulmalıdır.
  • Görelik
    Resim ve şekiller herkes tarafından aynı şekilde algılanacak şekilde hazırlanmalıdır.
  • Seçicilik(Vurgulama)
    Önemli unsurlar, daha çok dikkat çekecek şekilde materyale yerleştirilmelidir.
    Vurgulama ilkesi için yapılacaklar şunlardır,
    -> Farklı renk kullanma.
    -> Altı harfin altında olmak şartıyla büyük harfle vurgulama yapılabilir.
    -> Farklı bir şeklin içinde göstermek.
    -> Önemli noktanın yanına sembol yerleştirme.
    DİKKAT!!!
    Önemli olan öğeyi farklı bir materyalde diğer öğelerden ayrı olarak göstermek yanlıştır.O zaten diğer materyallerin içindeyken önemlidir.
  • Tamamlama
    Bazen bir olay veya nesnenin tümünü değil, bir kısmını vermek yeterli olabilir.
  • Fonun Anlamlılığı
    Mesaja uygun bir biçimde figüre anlam katacak fonlara yer verilmelidir.
  • Kapalılık
    Şekiller belirli olmalı, açık veya yarım bırakılmamalıdır.
  • Birleştiricilik
    Birbirine benzer ve yakın olan nesne ve olaylar daha kolay hatırlanır.
  • Değişmezlik
    Özelliklerini önceden bildiğimiz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi, hatırlanmasıdır.
  • Derinlik(Perspektif)
    Doğadaki nesneler bize yakın olduğunda gerçek boyutuyla görünürken bizden uzaklaştıkça küçülür ve renkleri soluyor gibi olur.Buna derinlik denir.Materyallerde derinliğe dikkat edilmelidir.
  • Yenilik
    Görsel ögelere yeni ögeler eklenmesidir.
  • Basitlik
    Bilinenle yeni olan, basitle karşık olan, belirginle belirgin olmayan arasında bir denge olmasıdır.

Hazır böyle bir konudayken şahsi bir yorumumu belirtmek isterim.

Şu yukarıdaki ilke dedikleri isimleri bakın.Anlamlarına bakın…Yahu bu ders ne boşşş ne gereksiz bir ders…Her bokun ilkesini 3 5 hıyar herifle tam ve evrensel bir şekilde bulunduğunumu zannediyorlar bunlar…Haa tamam ben materyal hazırlarken sizin ilkelerinizi kesinlikle uygulayacam…Çünkü bu ilkelere dayanarak oluşturulan materyal her çocuğu ayrı ele alacak ve ailelerine bile faydası dokunacak.Bu ilkeleri oturupta oluşturanlar teker teker deneyler yapmıştır Allah bilir.Ulan öğretmeni mal yerine koyan bir bilim bu!!!Vurgulamayı ilke haline getirmiş…Öğretmen malda onu siz ilke haline getirmeseniz anlamayacak…Birde vurgulamada yapılacakların neler olacağı birileri tarafından belirlenmiş..hay Allahım ya.Utanmadan KPSS de birde bunları zorlaştırarak, üstlerini kapatarak karşımıza soru olarak getirirler…

Materyal Tasarlama Süreci

  1. Hedef ve Hedef Alanının Belirlenmesi
    Öğretmen ilk iş olarak hedef alanını ve hedef düzeyini belirler.
  2. Öğrenci Özelliklerinin Belirlenmesi
    Öğretmen materyalin hitap edeceği öğrenci kitlesini, hazır bulunuşluk düzeyini ilgi ve ihtiyaçlarını belirler.
  3. İçerik Analizinin Yapılması
    Öğretmen içeriği analiz edip önemli noktaları belirler.Çünkü materyalde tüm konu değil önemli yerlerin özeti yer alır.
  4. İçerik ve Aracın Bütünleştirilmesi
    Öğretmen belirlediği önemli yerleri yazı ve görsellerle materyale yerleştirir.
  5. Değerlendirme
    Öğretmen yaptığı materyali hem süreç hemde ürün değerlendirmesine tabii tutar.

Öğretim Materyallerinin Yararları

  1. Öğrenme işlemine katılan duyu organ sayısını arttırır.Yani çoklu ortam sağlar.Etkili ve kalıcı öğrenmelere imkan verir.Yani hedeflere ulaşmamızı kolaylaştırır.En önemli yararı budur.
  2. Öğrencilerin derse yönelik ilgi ve dikkatini artırır.Dolayısıyla güdülenmelerini sağlar.
  3. Bireysel farklılıklara sahip olan öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlar.
  4. Soyut bilgilerin, öğrenenler için somut hale gelmesini sağlar.Veya görsellik sağlarda diyebiliriz.
  5. Öğrenmeyi kolaylaştırdığından zamandan tasarruf sağlar.
  6. Gerçeğinin tehlikeli, riskli, maliyetli veya imkansız olduğu olay ve olguların, öğretimini sağlar.
  7. Öğretmenlerin anlatacakları konunun bazı bölümlerini ve vurgulaması gereken noktayı gözden kaçırmasını engeller.