Yıllık arşivler: 2014

Yaşantısal Öğrenme Modeli(Kolb) – Kolb Stilleri

Bir Cevap Yazın

Kolb’a göre bireyler kendi yaşantılarından, deneyimlerinden öğrenirler ve öğrenmenin sonuçları güvenli bir şekilde değerlendirilir.

  • İnsanlar bilgiyi, Somut Yaşantılar veya Soyut Kavramsallaştırma ile alır.
  • İnsanlar bilgiyi, Aktif Yaşantılar veya Yansıtıcı Gözlemle ile işler.
Somut YaşantıBu kişiler duyu organlarını kullanıp, hissetme yoluyla öğrenir.Sezgileri güçlüdür.Grup çalışmasını severler.

  • Materyal desteklidir.
  • Duyu organlarını kullanıp, hissetme yoluyla öğrenir.
  • Sezgileri güçlüdür.
  • Grup çalışmasını severler.
Soyut KavramsallaştırmaBu kişiler düşünme, mantık yürütme, okuma ve dinleme yoluyla öğrenir.Bireysel çalışmayı sever.

Bir konuyu öğrenirken kendisine Neden? Nasıl? sorularını sorar.
Örnek;
“Neden öğreneceğim?”, “Nasıl öğreneceğim?”

  • Düşünme
  • Mantık yürütme
  • Okuma ve dinleme
  • Bireysel çalışmayı severler.
  • Bir konuyu öğrenirken kendisine Neden? ve Nasıl? sorularını sorar.
Aktif YaşantıBu kişiler yaparak yaşayarak öğrenir.Girişken, tez canlı ve heyecanlı kişilerdir.Grup çalışmasını severler.

  • Yaparak – Yaşayarak öğrenir.
  • Girişken
  • Tez canlı
  • Heyecanlı
  • Grup çalışmasını sever.
Yansıtıcı GözlemBu kişiler izleyerek öğrenir.Sakin, sabırlı, soğuk kanlı, detaycı ve objektif insanlardır.Bireysel çalışmayı sever.

Bir konuyu öğrendikten sonra kendisine Neden? Nasıl? sorularını sorar.
Örnek;
“Neden öğrendim?”, “Nasıl kullanabilirim?”

  • İzleyerek öğrenir.
  • Sakin
  • Sabırlı
  • Soğuk kanlı
  • Detaycı
  • Objektif
  • Bireysel çalışmayı sever.
  • Bir konuyu öğrendikten sonra Neden? ve Nasıl? sorularını sorar.
Yaşantısal Öğrenme Modeli - Kolb Modeli

Stilleri bu şekilde şematize edersek eğer, stillerin birleşmesi sonucu ortaya çıkan stilleri net olarak görebiliriz.

Yaşantısal Öğrenme Modeli - Kolb Modeli 2

 

Değiştiren ÖğrenmeSomut yaşantıyla yansıtıcı gözlemin bileşkesidir.

Sezgileri kuvvetlidir.Öğrenirken duyu organlarına ihtiyaç duyar(Somut duyu organlarını kullanduğu için) ve en çok görme duyusu kullanır.(Yansıtıcı izleyerek öğrendiği için)Detaycı ve sakin olurlar.

  • Sezgileri kuvvetlidir.
  • Öğrenirken duyu organlarına ihtiyaç duyarlar.
  • En çok görme duyusu kullanırlar.
  • Detaycıdır.
  • Sakin olurlar.
Özümseyen ÖğrenmeYansıtıcı gözlemle, soyut kavramsallaştırmanın bileşkesidir.

Bu kişiler konu hakkında çok detaylı şekilde ve sakince düşünürler.En ince detaya kadar okur ve dinlerler.

  • Çok detaylı ve sakince düşünür.
  • En ince detaya kadar okur ve dinler.
Ayrıştıran ÖğrenmeSoyut kavramsallaştırmayla, aktif yaşantının bileşkesidir.

Bu kişiler düşünmeden harekete geçmez.Önce düşünür, sonra yapar.Yani temkinlidir.

  • Düşünmeden harekete geçmez.
  • Önce düşünür, sonra yapar.
  • Temkinlidir.
Yerleştiren ÖğrenmeAktif yaşantıyla, somut yaşantının bileşkesidir.

Bu kişiler hemen harekete geçer.Düşünmeden yapar.Deneme yanılmacıdır.Bu yüzden yeni şeyler üretme kapasiteleri vardır.

  • Hemen harekete geçer.
  • Düşünmeden yapar.
  • Deneme yanılmacıdır.
  • Yeni şeyler üretme kapasiteleri vardır.

3E Modeli – Öğrenme Halkası(Karplus – Piaget)

Bir Cevap Yazın

Piaget’in zihinsel gelişim teorisi üzerine geliştirilmiştir.

“Denge” – “Dengesizlik” – “Yeniden Denge” üzerine inşa edilmiştir.

Öğrenme Halkası - 3E Modeli

Adı üzerinde ‘Öğrenme Halkası’

Dengeİnceleme
5E modelindeki girme ve keşfetme basamaklarını kapsar.
DengesizlikKavram Tanımı
5E modelindeki açıklama/anlamlandırma basamağını kapsar.
Yeniden DengelemeKavramın Uygulanması
5E modelindeki derinleştirme ve değerlendirme basamaklarını kapsar.

5E ve 7E Modeli(R. Bybee)

3 Yanıt
  • Yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğretim uygulama alanıdır.
  • Temelinde, Piaget’nin öğrenmeyi denge, dengesizlik, yeniden denge şeklinde açıklaması üzerine kurulmuştur.
  • Daha çok fen eğitiminde kullanılır.

Bu model kullanıldığında;

  • Kavramsal gelişimlerinin arttığı
  • Kavramsal yanılgılarının giderildiği
  • Kavramsal kalıcılığın sağlandığı
  • Derse pozitif tutum geliştirildiği
  • Bilimsel süreç becerilerinin geliştiği
  • Muhakeme yeteneğinin arttığı görülür.

5E Modeli

Denge1.Girme
Öğrenci ön bilgileri yoklama ve öğrenci dikkat çekme
2.Keşfetme
Öğrenciler ön bilgilerinden yola çıkarak yeni konu hakkında araştırma ve gözlem yapar.Düşünüp hipotez üretir.
Dengesizlik3.Açıklama/Anlamlandırma
Öğretmen yeni koyla ilgili gerçek ve geçerli bilgileri açıklayarak öğrencilere ışık tutar.
Yeniden Dengeleme4.Derinleştirme
Öğrenciler ön bilgileri ve keşfettikleriyle öğretmenin açıklamalarını sentezleyip yeni bilgiyi farklı bir durumda kullanarak hayata geçirmesi.
5.Değerlendirme
Öğrenciler öğretmen rehberliğinde ulaştıkları bilgi değerlendirme.

7E Modeli

1.Girme
Öğrenci ön bilgileri yoklama ve öğrenci dikkat çekme
2.Keşfetme
Öğrenciler ön bilgilerinden yola çıkarak yeni konu hakkında araştırma ve gözlem yapar.Düşünüp hipotez üretir.
3.Açıklama/Anlamlandırma
Öğretmen yeni koyla ilgili gerçek ve geçerli bilgileri açıklayarak öğrencilere ışık tutar.
4.Derinleştirme
Öğrenciler ön bilgileri ve keşfettikleriyle öğretmenin açıklamalarını sentezleyip yeni bilgiyi farklı bir durumda kullanarak hayata geçirmesi.
5.İlişkilendirme
Öğrenci edindiği bilgiyi farklı disiplinlerle ve gerçek hayatla ilişkilendirip sağlamlaştırma.
6.Fikir Alış Verişi
Öğrenciler birbirleriyle bilgilerini paylaşarak öğrenmenin kapsamını genişletir.
7.Değerlendirme
Öğrenciler öğretmen rehberliğinde ulaştıkları bilgi değerlendirme.

Etkili Öğretim Modeli(Slavin)

Bir Cevap Yazın
  • Model, “öğretim hizmetinin” değiştirilebilir faktörüyle ilgilidir.
  • Etkili öğretim ancak iyi bir öğretim hizmetiyle elde edilir.
  1. Öğretimin Niteliği
    Anlamlı öğrenme sağlanması.(Yeni konuyla eski bilgiler arasında bağlantı kurma)
  2. Öğretim Düzeyini Uygun Hale Getirme
    Bireysel farklılıklara uygunluk.Farklı yöntem ve tekniklerle ders işleme.
  3. Teşvik Etme
    Motivasyon
  4. Zaman
    Öğretimde kullanılan zamanın uzaması ya da kısalması önemli değildir.Önemli olan ihtiyaç duyulan kadar zaman kullanmaktır.

Pekiştireç Türleri

1 Yanıt

Birincil Pekiştireçler

Doğal uyarıcılardır.Organizmanın hayatta kalmasıyla doğrudan ilgilidir.Açlık, susuzluk, elektrik şoku, et

İkincil Pekiştireçler

Sonradan kazanılmışlardır.Öğrenilmiştir.Para, aferin, yıldız, karne, bisiklet, araba

Sembolik Pekiştireçler

Maddi değeri olmayan tek bir uyarıcının pekiştireç olarak kullanılmasıdır.Teşekkür belgesi, madalyalar, rozetler, kuşaklar

Sosyal Pekiştireçler

Sosyal onay gerektiren davranışlardır.”Biz seninle gurur duyuyoruz”, “aferin”, alkış

Etkinlik Pekiştireci

Bir etkinliği pekiştirici olarak kullanmaktır.Bu etkinliği yapmasına izin vermektir.Şarkı söylemek, resim yapmak, keman çalmak

Simgesel Ödülle Pekiştirme(Jeton Biriktirme/Dönüştürülebilir)

Davranışın ardından gerçek ödül yerine gerçek ödüle götüren simgeler kullanmaktır.Bunlar belli sayıda toplayınca gerçek ödül verilir.Gazete kuponları

Edimsel Koşullanmada Ceza

Bir Cevap Yazın

Bir davranışın yapılması sıklığının azaltılması işidir.İstenmeyen davranışın azaltılması için kullanılır.Ceza bir davranışı tamamen ortadan kaldırmaz.

Davranışın ardından gelen ve organizmayı rahatsız eden her türlü çevresel olay ya da uyarıcıya ceza denir. Organizma için hoş olmayan bir durum ortaya çıkması nedeniyle davranışın tekrarlanma olasılığının azalmasına ceza denir.

  1. 1. Tip Ceza
    Davranışın ardından ortama organizmanın hoşuna gitmeyecek itici bir uyarıcının girmesiyle gerçekleşen cezaya 1. Tip ceza ya da pozitif ceza denir.
    Başka bir deyişle,
    İstenmeyen davranışın ardından organizmanın hoşuna gitmeyen uyarıcı verilerek davranışın yapılma sıklığının azaltılmasıdır.
  2. 2. Tip Ceza
    Davranışın ardından ortamdan organizmanın hoşuna giden, organizma tarafından arzulanan hoş bir uyarıcının ortamdan çıkmasıyla gerçekleşen cezaya 2. Tip Ceza ya da negatif ceza denir.
    Başka bir deyişle,
    İstenmeyen davranışın ardından organizmanın hoşuna giden bir davranışı ortamdan çıkararak davranış yapılma sıklığının azaltılmasıdır.
    Kişilere uygulanan her türlü para cezası 2. Tip cezadır.

İkinci tip ceza alan organizma “tühh be” der.

Ceza İle İlgili Problemler

  • Doğru davranışı bize hatırlatmaz.
  • Organizmada ya yoksunluk ya da öfke oluşturur.
  • Alternatif kabul edilebilir davranışı öğretmez ya da geliştirmez.
  • Özellikle birinci tip ceza saldırgan davranışa neden olabilir.
  • Korku, çekingenlik, suçluluk gibi istenmeyen sonuçlar üretebilir.
  • Geçici çözümdür.Davranışı ortadan kaldırmaz, durdurur.
  • Saldırganlık modeli olabilir.
  • Organizmayı ya pasif ya da saldırgan yapar.

Cezaya Alternatif Yöntemler

  • İstenmeyen davranışa neden olan ortam değiştirilir.
  • Guthrie’nin yöntemleri kullanılır.
  • Görmezden gelme yöntemi uygulanır.
  • Sönmeye bırakma yöntemi uygulanır.
  • Ara verme(Time Out) yöntemi geliştirilmiştir.Ara verme yönteminde istenmeyen davranışı yapan bireye, durması, ortamdan uzaklaşması ve ortamın dışında sakinleşip yaptığı davranış üzerinde iyice düşünmesi, sonra da geri gelip istenmeyen davranış hakkında diğer bireylerle tartışması önerilir.
    Başka bir deyişle,
    İstenmeyen davranış organizmanın uyaranları az olduğu ortamlara gönderilerek yaşı kadar dakika orada kalması sağlanır.

Pekiştirme – Pekiştireç

Bir Cevap Yazın

Davranış değiştirme pekiştireçlerle yapılır.

Pekiştireç(Uyarıcı)

Bir uyarıcıdır.Pekiştirme işleminde kullanılan uyarıcılardır.

Olumlu Pekiştireç(Olumlu Uyarıcı)

Organizmanın hoşuna giden, organizmayı mutlu eden her türlü uyarıcıya olumlu pekiştireç denir.

Olumsuz Pekiştireç(Olumsuz Uyarıcı)

Organizmanın hoşuna gitmeyen, organizmayı rahatsız eden uyarıcılardır.

Pekiştirme(İş – Eylem)

Davranışın görülme sıklığının arttırılması işi, eylemidir.Bu iş veya eylemde kullanılan uyarıcılara ise pekiştireç denir.

Olumlu Pekiştirme

Davranışın ardından organizmanın hoşuna giden uyarıcılar vererek, davranışın arttırılması işidir, eylemidir.

Olumlu pekiştireç eklenir.

Olumsuz Pekiştirme

Davranışın ardından organizmayı rahatsız eden bir uyarıcıyı ortamdan çıkarılarak davranışın yapılma sıklığının arttırılmasıdır.

Eğer bir işlemden sonra organizma “ohh be” diyorsa bu olumsuz pekiştirmedir.

Bir davranış pekiştirildiğinde ister olumlu pekiştirme olsun, istersede olumsuz pekiştirme olsun o davranışın görülmesinde artış olur.

Şimdi bir durumu nasıl analiz etmemiz gerektiğine bakalım.Hani hatırlarsanız eğer Edimsel Koşullanma başlıklı yazımızda önce davranışı bulmamız gerektiğinden bahsetmiştim.Sonra da soruyu cevaplandırmadan.Bakalım bu nasıl oluyormuş…

ÖrnekÖdevini yapan Fatmanur’a babasının 20 TL vermesi
DavranışÖdevini yapması.
PekiştirmeBabasının 20 TL vermesi.
Pekiştireç20 TL

Gördüğünüz gibi bu tarz bir ayrıştırma yaptığımız zaman edimsel koşullanma sorularını rahatlıkla çözebiliyoruz.

Şimdi olumlu ve olumsuz pekiştirmeleri örneklendirelim.

Renk AnaliziOlumlu PekiştirmeOlumlu PekiştireçTekrarlanma Olasılığı Artan Davranış
Yatağını topladığı için annesinin çikolata verdiği çocuğun yatağını daha sık toplaması.Yatağını topladığı için annesinin çikolata verdiği çocuğun yatağını daha sık toplaması.Annesinin çikolata vermesiÇikolataYatağını toplaması
Ödevlerini yaptığı için öğretmeninden aferin alan bir öğrencinin ödevlerini düzenli olarak yapması.Ödevlerini yaptığı için öğretmeninden aferin alan bir öğrencinin ödevlerini düzenli olarak yapması.Öğretmeninden aferin almasıAferinÖdevlerini yapması
Anlattığı fıkraya etrafındaki insanlar çok güldüğü için bir kimsenin bu fıkrayı anlatma sıklığının artması.Anlattığı fıkraya etrafındaki insanlar çok güldüğü için bir kimsenin bu fıkrayı anlatma sıklığının artması.İnsanların çok gülmesiİnsanların kahkahalarıFıkra anlatması
Matematik sınavına çalıştığı için sınavdan yüksek bir not alan öğrencinin bu derse daha çok çalışmaya başlaması.Matematik sınavına çalıştığı için sınavdan yüksek bir not alan öğrencinin bu derse daha çok çalışmaya başlaması.Sınavdan yüksek not almasıYüksek notMatematik sınavına çalışması
Renk AnaliziOlumsuz PekiştirmeOlumsuz PekiştireçTekrarlanma Olasılığı Artan Davranış
Başı ağrıyan bir kişinin içtiği ilaç baş ağrısını kestiği için bundan sonra başı ne zaman ağrısa bu ilacı içmesi.Başı ağrıyan bir kişinin içtiği ilaç baş ağrısını kestiği için bundan sonra başı ne zaman ağrısa bu ilacı içmesi.Baş ağrısını kesmesiBaş ağrısı
(Baş ağrısı gidince organizma ohhh be diyor)		İlaç içmesi
Sıcaklıktan bunalan bir kimsenin klimayı açtığında sıcaktan kurtulması ve sıcak havalarda klimasını çalıştırması.Sıcaklıktan bunalan bir kimsenin klimayı açtığında sıcaktan kurtulması ve sıcak havalarda klimasını çalıştırması.Sıcaktan kurtulmasıSıcak
(Sıcak gidince organizma ohhh be diyor)
Klimayı açması
Gürültü yapan komşuları uyardığında gürültülerinin kesildiğini gören bir kişinin benzer durumlarda aynı davranışı tekrarlaması.Gürültü yapan komşuları uyardığında gürültülerinin kesildiğini gören bir kişinin benzer durumlarda aynı davranışı tekrarlaması.Gürültülerinin kesilmesiGürültü
(Gürültü gidince organizma ohhh be diyor)
Komşuları uyarması
Eve geç geldiğinde babasının kendisini azarladığını ancak vaktinde geldiğinde azarlamadığını gören bir çocuğun babasından azar işitmemek için eve vaktinde gelmeyi sürdürmesi.Eve geç geldiğinde babasının kendisini azarladığını ancak vaktinde geldiğinde azarlamadığını gören bir çocuğun babasından azar işitmemek için eve vaktinde gelmeyi sürdürmesi.Azarlamadığını görmesiAzarlama
(Azarlama gidince organizma ohhh be diyor)
Vaktinde gelmesi
Çizgi film izlemesine izin verilmeyen bir çocuğa, ödevlerini zamanında tamamladığında çizgi film izlemesi için izin verilmesi.Çizgi film izlemesine izin verilmeyen bir çocuğa, ödevlerini zamanında tamamladığında çizgi film izlemesi için izin verilmesi.Çizgi film izlemesiÇizgi film izleme yasağıÖdevlerini zamanında tamamlaması

Yukarıdaki güzel örneklerde son iki tanesinde olduğu gibi davranışın ardından “bir yasağın ortadan kalkması” ya da “cezaya son verilmesi” gibi durumlar ya da azar işitmemek için, hastalanmamak için, zayıf not almamak için gibi nedenlerle bir davranışın sergilendiği kaçınma durumları da olumsuz pekiştirmeye örnektir.

Şimdi bu konuyu bir kaç KPSS sorusuyla pekiştirelim.

Soru 1Yalancı emziği bırakma zamanı gelen bir bebek emzik verilmediğinde ağlar. Anne bebeğinin ağlamasına dayanamaz emziği verir; bebek susar, anne rahatlar. Böylelikle emzik isteyince ağlama, emziğin verilmesi, bebeğin susması ve annenin rahatlaması şeklinde bir kısır döngü oluşur ve bebeğe yalancı emziği bıraktırma çabası sonuçsuz kalır.
Bu kısır döngünün devam etmesinin nedeni, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak açıklanmaktadır?

  1. Bebeğin ağlama davranışı olumlu, annenin emzik verme davranışı olumsuz pekişmektedir.
  2. Bebeğin ağlama davranışı sürekli, annenin emzik verme davranışı aralıklı pekişmektedir.
  3. Hem bebeğin ağlama hem de annenin emzik verme davranışı olumlu pekişmektedir.
  4. Bebeğin ağlama davranışı olumsuz, annenin emzik verme davranışı olumlu pekişmektedir.
  5. Hem bebeğin ağlama hem de annenin emzik verme davranışı olumsuz pekişmektedir.
Cevap
A		Bebek ağladığı için anne dayanamayıp emziği vermekte, anne bebeği ağladığında ona emziğini verdiği için de bebeğin ağlama ihtimali artmaktadır.Bebeğin ağlama davranışı olumlu pekiştirmedir.Çünkü bebeğin bu davranışının ardından hoşuna giden bir uyarıcıyı elde etmesi söz konusudur.Bir davranışın ardından davranışı yapan organizmanın hoşuna giden bir uyarıcının ortama girmesi nedeniyle bu davranışın tekrarlanma ihtimalinin artmasına olumlu pekiştirme denir.Annenin emzik verme davranışı ise olumsuz pekiştirmedir.Çünkü anne bebeğin ağlamasından rahatsız olmaktadır ve emziği verme davranışının ardından bebeğin ağlaması kesilmektedir.Dolayısıyla annenin emzik verme davranışının ardından anneyi rahatsız eden bir uyarıcı ortamdan çıkmaktadır.

Bir başka deyişle, bebek ağlıyor ve emzik gelince susuyor.Yani bebek ağlama davranışı sonucunda emzik elde ediyor.Yani olumlu pekiştiriyor.Anne ise emziği verdiği zaman bebek susuyor.Annenin emzik vermesi neticesinde bebeğin susmasına “ohh be” demesi olumsuz pekiştirmedir.

Soru 2Arkadaşlarının kendisiyle alay etmesinden rahatsız olan bir ilköğretim okulu öğrencisi onları öğretmenine şikâyet etmiş ve öğretmeni duruma müdahale ederek arkadaşlarının onunla alay etmekten vazgeçmelerini sağlamıştır. Bu olaydan sonra, arkadaşları hoşlanmadığı bir davranışta bulunduğunda öğrenci hemen öğretmenine başvurmaya başlamıştır.
Öğrencinin arkadaşlarının kendisini rahatsız eden her davranışını öğretmene şikâyet etmeye başlaması aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?

  1. Kendiliğinden geri gelme
  2. Karşıt tepki oluşturma
  3. Olumsuz pekiştirme
  4. Tepkisel koşullama
  5. Sosyal öğrenme
Cevap CBir davranışın ardından, davranışı yapan organizma için hoş bir durum yaratmanın tek yolu organizmaya hoşlanacağı bir uyarıcıyı sunmak değildir.Davranışın ardından organizmayı rahatsız eden bir uyarıcıdan kurtarmak da onun için hoş bir durum oluşturur ve davranışı pekiştirir.Bu tür pekiştirmeye olumsuz pekiştirme denir.Olumsuz kelimesiyle de vurgulanmak istenen de ortamdan bir uyarıcının çıkarılıyor oluşudur.Örnekte anlatılan öğrenci arkadaşlarının kendisiyle alay etmesinden rahatsız olmaktadır.Öğretmenine şikayette bulununca öğretmeni duruma müdahale ederek arkadaşlarının onunla alay etmesini önlemiştir.Başka bir ifadeyle, öğrenci şikayet etme davranışının ardından hoş bir durum yaşamıştır.Hoş durum yaşamasının nedeni de hoşlandığı bir uyarıcıyı elde etmek değil, rahatsız olduğu bir uyarıcıdan kurtulmaktır.Bu olaydan sonra öğrencinin şikayet etme sıklığı artmıştır.Bu durum olumsuz pekiştirme kavramına örnektir.

Başka bir deyişle,

DavranışÖğretmenine şikayet etmesi
PekiştirmeÖğretmenin duruma müdahalesi
PekiştireçAlay edilme

Gördüğünüz gibi öğrenci öğretmeninin duruma müdahale etmesi ile(pekiştirmesiyle) alay edilmekten kurtulmuş…Yani ohh be demiş…

Soru 3Bisikleti bozulan Ayten’in babası: “Bisikletine herkesi bindirirsen
sonucu bu olur” diyerek fena halde azarlamıştır. Bu olaydan önce
bisikletini arkadaşlarıyla paylaşan Ayten, artık bisikletine hiç kimsenin
binmesine izin vermemeye başlamıştır.
Ayten’in babasından azar işetmemek için arkadaşlarını bisikletine
bindirmemeyi sürdürmesi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır?

  1. Tepki genellemesi
  2. Olumsuz pekiştirme
  3. Ceza
  4. Ayırt etme
  5. Tepkisel (klasik) koşullanma
Cevap
B
Olumsuz pekiştirme davranışın ardından organizmayı rahatsız eden bir uyarıcının ortamdan çıkması nedeniyle organizmanın hoş bir durum yaşaması ve bu nedenle de o davranışı sık sık tekrar etmesidir.Olumsuz pekiştirmede genellikle o sırada ortamda bulunan ve davranışın yapılmasıyla birlikte ortamı terk eden rahatsız edeci uyarıcılar söz konusudur.Ancak bazı durumlarda organizma yaptığı bir davranışla ortamda bulunan rahatsız edici bir uyarıcının ortamdan çıkmasını değil, ortama rahatsız edici bir uyarıcının girmesini önler.Bu duruma kaçınma adı verilir.Organizmanın bir davranış sergileyerek itici(rahatsız edici) bir uyarıcının ortama girmesini önlediği kaçınma durumları da olumsuz pekiştirme kavramı ile açıklanır.Bireyin azar işitmemek için, hastalanmamak için, zayıf not almamak için gibi nedenlerle bir davranışı sergilediği kaçınma durumları olumsuz pekiştirmeye örnektir.Örnekte, Ayşe’nin babasından azar işitmemek için arkadaşlarını bisiklete bindirmemeyi sürdürmesi bir kaçınmadır.Haliyle Ayşe bu kaçınmayı sık sık tekrar ettiğine göre pekiştirilmektedir.Ayşe bu davranışı yaparak azardan kurtulduğu için bu durum olumsuz pekiştirme kavramına örnek verilebilir.

Başka bir deyişle,

Ayşe, bisikletine hiç kimsenin binmesine izin vermemeye başladıktan sonra babasının azarından kurtulmuş ve bu duruma “ohhhh be” demiştir.

Soru 4
Aşağıdakilerden hangisi olumsuz pekiştirmeye bir örnektir?

  1. Kardeşine vurarak onu üzen bir çocuğun bu davranışının görmezden gelinmesi
  2. Çizgi film izlenmesine izin verilmeyen bir çocuğa, ödevlerini zamanında tamamlandığında çizgi film izlenmesi için izin verilmesi
  3. Küfürlü konuşan bir çocuğun bu davranışının sık sık gülerek karşılanması
  4. Oyuncak arabalarını birbirine çarparak kıran bir çocuğun sürekli azarlanması
  5. Evin içinde topa tekme atarak oynayan bir çocuğun topunun elinden alınması
Cevap
B		 Bir davranışın ardından organizmaya uygulanan bir yasağın kaldırılması ya da organizmaya uygulanmakta olan bir cezaya son verilmesi gibi durumlar da olumsuz pekiştirmeye örnektir.Çizgi film izlemesine izin verilmeyen bir çocuğa, ödevlerini zamanında tamamladığında çizgi film izlemesi için izin verilmesi çocuğun ödevlerini zamanında tamamlama davranışının tekrarlanma ihtimalini arttırmaktadır.Nihayetinde ödevlerini yapınca çizgi film izleyebiliyor olması sonucunda “ohh be” deniyorsa olumsuz pekiştirme söz konusudur.

Edimsel Koşullanma

Bir Cevap Yazın

T -> U

Tepkisel koşullanmada bir uyarıcıya karşı verilen bir tepki söz konusudur.Lakin ekimsel koşullanmada davranış vardır. Yani bir öğrenilmiş davranış söz konusudur.

Edimsel koşullanmada organizmanın kendiliğinden yaptığı davranışların koşullanmasıdır.

Kendiliğinden ödevini yapan Faymanur’a babasının 20 Tl vermesi edimsel koşullanmadır.Dikkat ederseniz eğer kendiliğinden yapıyor.

Ya da

Gençay’a bayramda el öptü diye 10TL para verilmesi de bir edimsel koşullanmadır.

Bir tepki sonucu uyarıcı söz konusu oluyor.

Kendiliğinden yapılan davranışların sonuçları tarafından kontrol edilmesidir.

Edim

Organizmanın ihtiyacını gidermesi için kendiliğinden gerçekleştirdiği her tür davranıştır.

Uyarıcı olmadan yapılan davranışlara edim denir.

Edimsel Koşullanma, alışkanlıkları ve psikomotor davranışların koşullanmasını açıklıyor.
Tepkisel Koşullanma ise refleks ve duyguları.

*********Alışkanlık varsa Edimsel Koşullanmadır.*********

*********Edimsel Koşullanma sorularını cevaplandırırken önce davranış bulunur.(Edim)Sonra soru cevaplanır.*********

Bağlaşımcılık/Çağrışım Yolula Öğrenme/Araçsal Koşullanmayla İlgili Temel Kavramlar

Bir Cevap Yazın

Deneme Yanılma Öğrenmesi

En önemli kavram budur.

İnsanoğlunun en çok kullandığı öğrenme yoludur.

En ilkel öğrenme yoludur.

Bilim adamlarının her zaman kullanacağı öğrenme yoludur.

Rastgele psikomotor davranışlar sergileyerek problemi çözmektir.

Bir öğrenmenin deneme yanılma olabilmesi için,

  • Problem yeni olmalı.Daha önce karşılaşılmamış olmalıdır.
  • Rastgele psikomotor davranışlar sergilemek gerekiyor.
  • Problemi çözerken düşünme, akıl yürütme yok.
  • İşe yaramayan davranışlar ve tepkiler elenir.
  • Problemi çözen davranış ile problem arasında bağ kurulur.

Deneme Yanılmada gösterilen davranışlardan biri mutlaka problemi çözmesi gerekiyor.

Öğrenme Kuramının Temel Yasaları

Etki Yasası

Araçsal koşullanma adı verilen etki kanununa göre tepki, sonuçları tarafından kontrol edilir.

Bir davranışın sonucunda o davranıştan haz alınıyorsa(pekiştiriliyorsa) o davranış devam eder.Bir davranışın sonucunda o davranış haz vermiyorsa o davranış tekrar edebilir ya da durabilir.

Bir uyarana karşı gösterilen tepkinin ortamdaki sonucu ya da etkisi olumluysa o uyarana karşı tepki gösterilmeye devam edilir.

Bir uyarıcıya karşı gösterilen tepkinin sonucu olumsuzsa o uyarana karşı tepki gösterilemez.

Uyarıcıya karşı gösterilen tepkiye ceza vermenin hiç bir etkisi yoktur.

Edimsel Koşullanma, Etki Yasası sayesinde doğmuştur…

Tekrar

Uyarıcı ve tepki arasındaki bağım kullanılması önemlidir.Kullanılmayan bağlar zayıflar.Bağın kullanılması zayıflamasını önler.

Ancak ödüllendirilmeden yapılan tekrarların bağın gücünü artırmada önemli bir etkisi yoktur.Bağı arttırmak için yapılacak tekrarlarda ödülün de kullanılması gerekir.

Hazırbulunuşluk

Organizmanın koşullanabilmesi için hazır olması gerekir.

Organizma öğrenmeye hazır değilse öğretemezsiniz.

Bir kişi etkinlik göstermeye hazır olduğu halde, etkinliğin yaptırılmaması bireyde kızgınlık yaratır.

Etkinin Yayılması

Doğru davranışı pekiştirirken bunun yanında yanlış davranışta pekiştirilmektedir.Bu şekilde de etki yayılmaktadır.

İkincil Yasaları

  1. Tepki Çeşitliliği
    Problemi çözebilmek için sürekli yeni tepki üretmektir.
  2. Öğrenme Kümesi ya da Tutum
    Organizmanın bir problemi çözerken sürekli aynı tarz davranmasıdır.
  3. Öğelerin Gücü
    Uyaranlar içerisinden birisinin bizi etkilemesi durumudur.Yani uyarıcılardan birini seçip tepki göstermektir.
    Organizmalar uyarıcıları seçer.
  4. Çağrışımsal Geçiş
    Bildiğimiz Klasik Koşullanmadır.
  5. Ait Olma
    Kavramları birbirleriyle ilişkilendirirseniz daha kolay öğrenilir.
  6. Benzetim Yoluyla Tepkide Bulunma(Tepki Analojisi)
    Organizmanın yeni karşılaştığı duruma daha önceki tepkileriyle karşılık vermesi durumudur.

Watson VS Guthrie

Bir Cevap Yazın
WatsonGuthrie
  • Bitişiklik(U + U -> T)
  • En son en sık ilkesi
  • Öğrenme için pekiştirme gerekli değildir.
  • Tekrar öğrenmeyi etkiler.Öğrenme düzeyini arttırır.
  • Davranışlar üzerinde çevrenin etkisini vurgulamıştır.
  • Sistematik duyarsızlaştırma.
  • Bitişiklik(U -> T)
  • Sonunculuk ilkesi
  • Öğrenme için pekiştirme gerekli değildir.
  • Tekrar öğrenmede etkili değildir.Becerilerde etkilidir.
  • Öğrenme tek deneme ile gerçekleşir.
  • Sönme yeni öğrenmeden kaynaklanır.
  • Ceza, U – T bağı kurularak verilmelidir.