TBMM İç Yapısı ve Düzeni – 2

Bir Cevap Yazın

Kanun Yapılma Usulü

Vekillerin kanun önerisine “Kanun Teklifi” denir.

Bakanlar kurulu kanun yapalım diye önerirse “Kanun Tasarısı” denir.

  1. Vekiller ya da Bakanlar Kurulu bir öneride bulunur.
  2. Öneri Başkanlık Divanına gelir.
  3. Vekiller tarafından oylanmadan önce kanunlar Komisyonlarda görüşülüp olgunlaştırılıyordu.Haliyle Komisyonlara gelir.
  4. Komisyon kanun teklifi ya da tasarısına bakıyor ve rapor hazırlıyor.
  5. Bu rapor Başkanlık Divanına geri gönderiliyor.
  6. Bu rapor TBMM Genel Kuruluna yani vekillere dağıtılıyor.Burada oylanıyor.
  7. Reddedilirse 1 yıl geçmeden tekrar önerilemez.
  8. Yok reddedilmediyse onay alındı demektir.
  9. Kanun kabul edildiyse yayınlanması için Cumhurbaşkanına gönderilir.
  10. Cumhurbaşkanı 15 gün içinde onaylarsa resmi gazetede yayımlanır.
  11. Eğer veto ederse(geri çevirme) TBMM Genel Kuruluna yeniden gider.
  12. TBMM Genel Kurulu değiştirerek yeniden Cumhurbaşkanına gönderir.Cumhurbaşkanı istediği kadar geri gönderebilir.Çünkü her değişiklik yeni kanun sayılır.
  13. Yok meclis değişiklik yapmadan veto edilen kanunu aynen Cumhurbaşkanına gönderirse Cumhurbaşkanı onay vermek zorundadır.Resmi gazetede yayınlamak zorundadır.

Yürürlülük tarihi belirtilmeyen kanunlar Resmi Gazete’de yayımını izleyen 45 gün sonra yürürlüğe girer.

Cumhurbaşkanı, “bu kanun iptal edilsin” diye Anayasa Mahkemesine dava açabilir.

Kadük Olma

Bir yasama döneminde sonuçlandırılamayan kanun tasarı ve tekliflerinin hükümsüz sayılmasına kadük olma denir.

Anayasanın Değiştirilmesi

Teklif
  • Anayasanın değiştirilmesi için en az TBMM üye sayısının 1/3’ü yani 184 milletvekili teklif vermelidir.

Bakanlar kurulu Anayasa Değişikliği teklifinde kesinlikle bulunmayacaktır.Teklifi vekiller verecektir.

Oylama Usulü
  • Gizli oylama yapılır.
  • Anayasa değiştirilmesi iki defa görüşülür.
  • İki görüşme arasında en az 48 saat olur.Bu araya Serinleme Süresi denir.
  • İvedilikle görüşülmez.Sakin görüşülür.
  • Öncelikle bu mesele görüşülür.Diğer işler sonraya bırakılır.
Karar
  • Anayasa Değişikliğinin meclisten geçebilmesi için en az 330 milletvekili evet demelidir.
  • 330 vekil evet dediyse Cumhurbaşkanına gitmeye hak kazanır.
  • Eğer bu milletvekili sayısı 330(3/5) ile 367(2/3) arasındaysa Cumhurbaşkanının iki alternatifi vardır.
    Alternatif 1Alternatif 2
    Meclise iade edecek
    (Güçlendirici Veto)    		ya daHalk oylamasına sunacak
    (Zorunlu Halk Oylaması)
    Burada Anayasa Cumhurbaşkanına onay yetkisi vermemiştir.
  • Eğer bu milletvekili sayısı 2/3(367)’den fazla ise Cumhurbaşkanının üç alternatifi vardır.
    Alternatif 1Alternatif 2Alternatif 3
    Meclise iade edebilir.
    (Geciktirici Veto)    		ya daHalk oylamasına sunar.
    (İhtiyari Halk Oylaması)    		ya daOnaylayabilir.

Anayasanın değiştirilmesi Kanundur.

Cumhurbaşkanının Anayasa değişikliğini onaylabilmesi için en az 367 vekilin oyuna ihtiyacı vardır.

Cumhurbaşkanı Anayasa Değişikliğini Halk Oylamasına sunacaksa değişikliğin resmi gazetede yayımını izleyen 60 gün sonraki ilk Pazar günü Halk Oylaması yapılır.

Anayasa değişikliği genelkurulda iki kez görüşülür.

İki görüşme arasındaki 48 saate Serinleme Süresi denir.

Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tasarılarını Görüşmek ve Kabul Etmek

  • Bütçe ve Kesin Hesap Kanunu Tasarılarını Bakanlar Kurulu hazırlar.

Cumhurbaşkanının veto edemediği tek kanun bütçe kanunudur.

Bütçe Kanunu

  • Yıllık çıkarılır.
  • Bütçe ile ilgili hükümler dışında başka bir hüküm koyulamaz.
  • Mali yılbaşından(1 Ocak) en geç 75 gün önce Bütçe Kanun Tasarısı Bakanlar Kurulu tarafından meclise sunulur.
  • Yargısal denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır.
  • Kanundur.

Kesin Hesap Kanunu

  • Bütçe kanunun sağlamasıdır.
  • Çıkan bütçe kanunu uygun mu, değil mi? bakar.
  • Uygunsa Kesin Hesap Kanunu çıkar.

Bütçe kanunu denetlemek için çıkan kanun Kesin Hesap Kanunu’dur.

  • Bütçeye uygunluk denetimini Sayıştay yapar.
  • Sayıştay denetimi Meclis adına yapar.
  • Kanundur.

Para Basılmasına Karar Vermek

  • Kanundur.
  • TBMM Basit Çoğunlukla para basılmasına karar verebilir.
  • Madeni paralı, Darphane ve Damga Matbaası basar.(Hazine)
  • Kağıt paralı, Merkez Bankası basar.
  • Tüm paralar merkez banası tarafından dağıtılır.

Genel ve Özel Aflar

  • Kanundur.Af Kanunu.
  • Nitelikli çoğunluk ister.330(3/5)
  • Genel Af, suç ve cezayı kaldırır.
  • Özel Af, sadece cezayı kaldırır.

Orman suçları af kapsamına alınmaz!!!

Kamu Başdenetçisi Seçmek

  • TBMM Meclis Başkanlığına bağlıdır.
  • İdare ile ilgili şikayetleri inceler.
  • Meclis başkanıyla aynı seçilir.

İlk Kamu Başdenetçisi Mehmet Nihay Ömeroğlu’dur.

  • Ombudsman‘da denir.
  • Parlamento kararıdır.

Aşağıdakilerden hangisi meclisin görevleri arasında 2010 yılında eklenmiştir derse
Kamu Başdenetçisi ve Anayasa Mahkemesine üye seçmektir. 

Anayasa Mahkemesine Üye Seçmek

  • 14’ünü Cumhurbaşkanı, kalan 3 üyeyi Meclis seçiyor.
  • Parlamento kararıdır.
  • 3 turda seçilir.

Savaş İlanına ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kullanılmasına Karar Vermek

  • Parlamento kararıdır.
  • TBMM tatilde veya ara vermede ise bu yetkiyi meclis adına Cumhurbaşkanı kullanacaktır.

Bakanlar Kurulunu Denetlemek

  • Başbakan ve Bakanları denetlemektir.
  • Meclisin görevidir.
SoruVekiller gidip Bakanlara soru sorar.
Genel GörüşmeTBMM Genel Kurulunda görüşülmesidir.

  • Bakanlar Kurulu(Hükümet)
  • Siyasi Parti Grupları
  • En az 20 millet vekili

genel görüşme isteyebilir.

Meclis AraştırmasıDevlet sırrı ve ticari sırlar meclis araştırması kapsamına alınamaz.
Meclis SoruşturmasıBaşbakan ve Bakanların görevleri ilgili cezai sorumluluklarının araştırılmasını sağlayan denetim aracıdır.

  • En az 55 milletvekili(1/10) tarafından istenebilir.
  • Meclis soruşturması sonucunda ilgili bakan ya da başbakanın yargılanmak üzere Yüce Divan‘a(Anayasa Mahkemesi) sevk edilip edilmemesine karar verilir.
  • Yüce Divan’a sevk edilen bakanın bakanlığı düşer.
  • Eğer sevk edilen başbakansa hükümet istifa etmiş sayılır.
  • Bir bakan ya da başbakanın Yüce Divan’a sevk edilmesi için 276 nitelikli çoğunluğu istiyor.
  • Mahkemenin sonucu beklenmez.Sevk edildiğiniz an herşey bitmiştir.

Cezai sorumluluğu denetleyen araç Meclis Soruşturması’dır.

Meclis Soruşturmasının yaptırımı Yüce Divan’dır.

Gen Soru
  • Bakan ya da Başbakanın siyasi sorumluluğu denetleniyor.
  • En az 20 milletvekili veya siyasi parti tarafından istenebilir.
  • 276 vekil bakana güvenmiyorum derse, bakanlığı, başbakana güvenmiyorum derse hükümet düşer.
  • Parlamento kararıdır.

Hükümet düşmesine yol açabilenler?
Meclis Soruşturması ve Gensoru

Hangilerinde özel bir komisyon kurularak işlem yapılır?
Meclis Araştırması ve Meclis Soruşturması’nda komisyon kurulur.

Hakkında Meclis Soruşturması açılan bakan ya da başbakan hakkında güven oylaması yapılır mı?
Hayır.Yüce Divana sevk edilir.Güven oyu Gen Soru’da yapılır.

Yüce Divana sevk edilmesi sadece Meclis Soruşturmasında vardır.

Siyasi Sorumluluğu denetleyen araç Gen Soru’dur.

Cezai Sorumluluğu denetleyen araç Meclis Soruşturması’dır.

Güven Oyu, Gen Soru’da vardır.
Yüce Divan, Meclis Soruşturması’nda vardır.

Parlamento Kararları

  • Meclis iç tüzüğü
  • Dokunulmazlığı kaldırılması kararı
  • Milletvekilliğinin düşürülmesi
  • Meclis başkanının seçilmesi
  • Güven oylaması istemi
  • Bakanlar kurulunu denetleme
  • Cumhurbaşkanının vatana ihanetle suçlanmasıyla yargılanmak üzere Anayasa Mahkemesine sevk edilmesi.
  • Anayasa Mahkemesine üye seçmek.
  • Kamu Başdenetçisini seçmek.
  • Sayıştay ve RTÜRK üyelerini seçmek.

Kural olarak parlamento kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değildir.Bu kuralım ise 3 istisnası vardır;

  • Milletvekilliğinin düşürülmesi kararı.
  • Dokunulmazlığın kaldırılması kararı.
  • TBMM iç tüzüğü

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir