Öğretmenin dersini daha etkili ve verimli işleyebilmek için yaptığı eğitim durumları düzenlemelerine öğretim ilkesi denir.
1-) Öğrenciye Uygunluk(Görelilik – Öğretimin Bireyselleştirilmesi)
Her türlü öğretim faaliyetinde, öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyini, bireysel ve gelişimsel özelliklerini, ilgilerini, yeteneklerini, ihtiyaçlarını, fizyolojik ve psikolojik özelliklerini göz önünde bulundurmaktır.
- Psikolojik(öğrenci düzeyi) temelle yakından ilişkilidir.
- Bireysel(öğrencinin ihtiyaçları) temelle ilişkilidir.
Örnek olarak,
Okul öncesinde düz anlatım yöntemi nadiren kullanılırken, oyun etkinlikleri çok sık kullanılır.
2-) Hayatilik(Yaşama Yakınlık – İşlevsellik)
Okul yaşamın kendisidir.Öğretilenler çocuğun gerçek hayatta işine yarayacak.
Örnek olarak,
Eğitim fakültelerinde öğretmen adaylarına materyal tasarlama becerisinin öğretilmesi.
3-) Somuttan Soyuta
Önce pratik uygulama, sonra teorik bilgi.
Örnek olarak,
Toplama işlemi öğreten öğretmenin önce renkli sayı fasülyelerini sonra rakamları kullanması.
4-) Etkin Katılım(Aktivite – İş İlkesi Yaparak Yaşayarak Öğrenme)
Kişi ne kadar çok duyu organını kullanarak öğrenmeye katılırsa o kadar kalıcı öğrenmeler gerçekleşir.
Gezi, gözlem, drama, rol oynama vs. gibi yöntem teknikleri bu ilkenin uygulamaya geçmiş halidir.
Örnek olarak,
Öğrenciler yakın çevredeki ağaç türlerini inceledikten sonra sınıfta bir gözlem raporu yazar.Sonrasında ekip çalışmasıyla raporları analiz eder, üzerinde tartışır ve değerlendirme yapar.
5-) Açıklık(Ayanilik)
Dikkat soru adayı bir ilkedir.
a) Öğrenme ve öğretme sürecinde verilen bilgilerin açık – net ve anlaşılır bir dille ifade edilmesi gerekir.
b) İletilecek mesajların açık ve anlaşılır bir şekilde öğrenilmesi için farklı araç – gereç ve materyal kullanımına gidilmesi, deneylere yer verilmesi yoluyla birçok duyu organının etkin katılımı sağlanarak açık bir şekilde bilgilerin elde edilmesi sağlanmalıdır.
Örnek olarak,
Öğretmenin Çanakkale savaşı konusunu anlaşılır bir üslupla anlatırken, fotoğraflar göstererek örnek vermesi…
Ne kadar çok örnek verilirse o kadar çok anlaşılır olur.
Bu özellik içerik düzenleme yaklaşımlarının özelliklerinden Şema ilkesine, öğrenme psikolojisinde öğrenme malzemesinin özelliklerinden olan Telaffuz Edilebilirliğe karşılık gelir.
6-) Ekonomiklik(Tasarruf)
En az maliyetle, en kısa sürede, en fazla davranış değişikliğine ulaşmaktır.
Örnek olarak,
Halka açık yerlerde hizmet alırken sıraya geçmenin önemini işleyen öğretmenin drama yöntemi kullanarak para harcamadan kısa sürede öğrencilerine hem bilgi hem beceri hemde tutum kazandırması.
7-) Aktüalite(Güncellik)
Amaç, yaşanan hayatın gerçekleriyle yüzleşme fırsatının verilmesi, yakın çevre ve yakın zamana ait bilgilere(son bir yıl) yer verilmesidir.
Fakat bazı olaylar bir yıldan daha eski zamanda gerçekleşmiştir.Öyle olsa bile güncelliğini korumaya devam ediyorsa gene bu ilke geçerlidir.
Örnek olarak,
Öğrenciler çevrede, dünyada olanlardan farkında olsun.Bilinç düzeyi yüksek olsun.Olaylardan bi haber değil haberdar olsun.
Öğretmen yazılı ve görsel medya haberlerini sınıfa taşıması.
😎 Bilinenden Bilinmeyene
Dikkat soru adayıdır.
Önce ön bilgileri hatırlatma, sonra yeni bilgiyi öğretme.
Örnek olarak,
Denk küme konusunu işlemeden önce küme, eleman ve eleman sayısı konularını hatırlatmak.
9-) Yakından Uzağa(Zaman – Mekan Boyutu)
a) Öğrenciye öğretilecek bilgilerin düzenlenmesinde uygun örneklerin seçimi yakın çevreden uzak çevreye doğru olacak şekilde düzenlenmelidir.
b) Çevreyle birlikte yaşanan olaylar ve zaman açısından da yakın zaman ve olaylardan uzak zaman ve olaylara gidilecek şekilde konuların ele alınmasını da içermektedir.
Örnek olarak,
Köyde görev yapan bir sınıf öğretmeninin yaşadığımız yer isimli üniteyi “köyümüz”, “ilçemiz”, “ilimiz”, “bölgemiz”, “ülkemiz” ve “dünyamız” sırasıyla işlemesi…
10-) Basitten Karmaşıklığa(Kolaydan Zora)
Örnek olarak,
Dört işlem öğretirken “toplama”, “çıkarma”, “çarpma” ve “bölme” sırasının kullanılması.
Beden eğitimi dersinde önce düz sonra ters taklanın öğretilmesi…
11-) Bütünlük
a) “Gelişim bir bütündür” ilkesi temel alınır.Öğrenci fiziksel, zihinsel, psikolojik ve soyal açıdan bütün olarak ele alınır.
b) Konular ve konulara dayalı sürdürülecek etkinlikler bir bütünlük içinde ele alınmalıdır.Özellikle ilköğretimde benzer nitelikteki içeriklerin bir araya getirilmesi(Geniş Alan Tasarımı) ya da farklı disiplinlere ait içeriklerin bir araya getirilmesi(Disiplinlerarası) sağlanarak içerik ve etkinliklerin buna göre düzenlenmesidir.
c) Bu ile aynı zamanda rehberlikte yöneltme fonksiyonuna da karşılık gelir.
12-) Sosyallik(Otoriteye İtaat ve Özgürlük)
- Sosyalleşme sürecinde kurallara uymanın önemi vardır.(otoriteye itaat)
- Birey kurallara uyarken kendi kararlarını alabilme, kendi kendini yönetme, hür karar verme mutluluğu ve sorumluluğu da okulun görevlerindendir.(Özgürlük)
Örnek olarak,
Milli eğitimdeki proje ödev konularını öğretmen belirleyip sınıfa taşır.(Otoriteye İtaat)
öğrenciler bu konular arasında istediğini seçip yapar.(Özgürlük)
13-) Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması
Değişmeyen, kalıcı ve nesnel bilgilerin öğrencilere öğretilmesidir.
- Çağdaş öğretim kuramlarında bu ilkenin geçerliliği yoktur.Çünkü mutlak evrensel değişmeyen bilgiden çok bilginin değişebilirliği esastır.
Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında bu ilkenin geçerliliği yoktur.Çünkü yapılandırmacılıkta bilgi öznel ve değişkendir.