Etiket arşivi: Klasik Koşullanma

Bağlaşımcılık/Çağrışım Yolula Öğrenme/Araçsal Koşullanmayla İlgili Temel Kavramlar

Deneme Yanılma Öğrenmesi

En önemli kavram budur.

İnsanoğlunun en çok kullandığı öğrenme yoludur.

En ilkel öğrenme yoludur.

Bilim adamlarının her zaman kullanacağı öğrenme yoludur.

Rastgele psikomotor davranışlar sergileyerek problemi çözmektir.

Bir öğrenmenin deneme yanılma olabilmesi için,

  • Problem yeni olmalı.Daha önce karşılaşılmamış olmalıdır.
  • Rastgele psikomotor davranışlar sergilemek gerekiyor.
  • Problemi çözerken düşünme, akıl yürütme yok.
  • İşe yaramayan davranışlar ve tepkiler elenir.
  • Problemi çözen davranış ile problem arasında bağ kurulur.

Deneme Yanılmada gösterilen davranışlardan biri mutlaka problemi çözmesi gerekiyor.

Öğrenme Kuramının Temel Yasaları

Etki Yasası

Araçsal koşullanma adı verilen etki kanununa göre tepki, sonuçları tarafından kontrol edilir.

Bir davranışın sonucunda o davranıştan haz alınıyorsa(pekiştiriliyorsa) o davranış devam eder.Bir davranışın sonucunda o davranış haz vermiyorsa o davranış tekrar edebilir ya da durabilir.

Bir uyarana karşı gösterilen tepkinin ortamdaki sonucu ya da etkisi olumluysa o uyarana karşı tepki gösterilmeye devam edilir.

Bir uyarıcıya karşı gösterilen tepkinin sonucu olumsuzsa o uyarana karşı tepki gösterilemez.

Uyarıcıya karşı gösterilen tepkiye ceza vermenin hiç bir etkisi yoktur.

Edimsel Koşullanma, Etki Yasası sayesinde doğmuştur…

Tekrar

Uyarıcı ve tepki arasındaki bağım kullanılması önemlidir.Kullanılmayan bağlar zayıflar.Bağın kullanılması zayıflamasını önler.

Ancak ödüllendirilmeden yapılan tekrarların bağın gücünü artırmada önemli bir etkisi yoktur.Bağı arttırmak için yapılacak tekrarlarda ödülün de kullanılması gerekir.

Hazırbulunuşluk

Organizmanın koşullanabilmesi için hazır olması gerekir.

Organizma öğrenmeye hazır değilse öğretemezsiniz.

Bir kişi etkinlik göstermeye hazır olduğu halde, etkinliğin yaptırılmaması bireyde kızgınlık yaratır.

Etkinin Yayılması

Doğru davranışı pekiştirirken bunun yanında yanlış davranışta pekiştirilmektedir.Bu şekilde de etki yayılmaktadır.

İkincil Yasaları

  1. Tepki Çeşitliliği
    Problemi çözebilmek için sürekli yeni tepki üretmektir.
  2. Öğrenme Kümesi ya da Tutum
    Organizmanın bir problemi çözerken sürekli aynı tarz davranmasıdır.
  3. Öğelerin Gücü
    Uyaranlar içerisinden birisinin bizi etkilemesi durumudur.Yani uyarıcılardan birini seçip tepki göstermektir.
    Organizmalar uyarıcıları seçer.
  4. Çağrışımsal Geçiş
    Bildiğimiz Klasik Koşullanmadır.
  5. Ait Olma
    Kavramları birbirleriyle ilişkilendirirseniz daha kolay öğrenilir.
  6. Benzetim Yoluyla Tepkide Bulunma(Tepki Analojisi)
    Organizmanın yeni karşılaştığı duruma daha önceki tepkileriyle karşılık vermesi durumudur.

Tepkisel Koşullanma(Klasik Koşullanma)

Merhaba dostlar…Şimdi baba bir konuya giriş yapacaz.4 yıllık üniversite hayatımda 3 yıl bir fiil aldığım ismini bilmediğim bir dersin(okuldaki dersin adı öğrenme psikolojisi değildi) konusuydu bu tepkisel koşullanma.Öğrenme Psikolojisi dersine ciddiyetle baktığım zaman tepkisel koşullanmanın ne olduğunu başta anlamadım lakin ufak bir araştırmayla bildiğimiz meşhur klasik koşullanma olduğunu öğrendim.Bir tek bu yanıyla şaşırtmakla yetinmeyen bu konuda 3 yıldır pavyonun köpeği zannetiğim şeyin Pavlov’un köpeği olduğunuda öğrendim.”Ulan hangi pavyonda köpek var?” ve “Hangi pavyonda olan köpekle hangi bilim adamı deney yapar?” diye sorular soruyordum kendi kendime.Meğersem hep yanılıyormuşum…

Bu konuyla ilgili geçmişime bu kadar değinmem yeter…Şimdi konumuza gelelim…

Koşullanma ÖncesiZil -> Salya Yok
Zil = Nötr Uyarıcı
——–
Et -> Salya
Et = Koşulsuz Uyarıcı
Salya = Koşulsuz Tepki
Koşullanma SüreciZil + Et -> Salya
Zil = Nötr Uyarıcı
Et = Koşulsuz Uyarıcı
Salya = Koşulsuz Tepki

Tekrar

Bayağı bi tekrar ediliyor….

Not : Hayvanların öğrenmesi için tekrara gerek vardır.Ancak insanların koşullanmalarında tekrara gerek olmayabilir.

Koşullanma SonrasıZil -> Salya
Zil = Koşullu Uyarıcı
Salya = Koşullu Tepki

Davranışçıların dilinde Koşullanma, öğrenme demektir.Yani Tepkisel Koşullanma = Tepkisel Öğrenmedir.

Tepkisel koşullanma insanların reflekslerinin ve duygusal tepkilerinin koşullanmasında etkilidir.

RefleksDuygusal
Koşullanma ÖncesiEl Çırpma -> Sakınma Tepkisi Yok
Tokat -> Sakınma
El Çırpma = Nötr Uyarıcı
Tokat = Koşulsuz Uyarıcı
Sakınma = Koşulsuz Tepki
Okul -> Korku Tepkisi Yok
Azarlama -> Korku
Okul = Nötr Uyarıcı
Azarlama = Koşulsuz Uyarıcı
Korku = Koşulsuz Tepki
Koşullanma SüreciEl Çırpma + Tokat -> Sakınma
El Çırpma = Nötr Uyarıcı
Tokat = Koşulsuz Uyarıcı
Sakınma = Koşulsuz Tepki
Okul + Azarlama -> Korku
Okul = Nötr Uyarıcı
Azarlama = Koşulsuz Uyarıcı
Korku = Koşulsuz Tepki
Koşullanma SonrasıEl Çırpma -> Sakınma
El Çırpma = Koşullu Uyarıcı
Sakınma = Koşullu Tepki
Okul -> Korku
Okul = Koşullu Uyarıcı
Korku = Koşullu Tepki

Tepkisel Koşullanma

Organizmanın başlangıçta nötr(etkisiz) olan bir uyarıcıya tepki vermeyi öğrenmesidir.

Organizma yeni bir davranış öğrenmez…

Koşulsuz(Doğal) Uyaran

Organizma için doğal olan ve doğal olarak tepkide bulunduğu uyarandır.

Organizmada doğal refleks tepkiye yol açan uyarıcıdır.Öğretilmemiş doğal uyarıcıdır.

Bir uyarıcı koşulsuzsa her yerde koşulsuzdur.Değişen tek uyarıcı nötr uyarıcıdır.

Koşulsuz(Doğal) Tepki

Organizmanın doğal ortamda koşulsuz uyaranı aldığında gösterdiği doğal tepkidir.

Koşulsuz uyarıcıyı(doğal uyarıcı) aldığında gösterdiği tepkidir.

Nötr Uyarıcı

Başlangıçta beklenen tepkiyi oluşturmayan uyarıcıdır.

Soruda “önce” kelimesi varsa nötr uyarıcıdan bahsetmektedir.

Koşullu Uyaran

Organizmanın koşullanma sürecinden sonra başlangıçta tepki vermediği uyarıcıya karşı vermeye başladığı tepkidir.

Soruda “önce” kelimesi yoksa koşullu uyarıcıdan bahsetmektedir.

Tepkisel koşullanmanın en önemli ögesidir.Öğrenilmiş olan budur.

Başlangıçta nötr olan koşullanma sürecinden geçtikten sonra tepki oluşturan uyarıcıdır.