Rehberlik Hizmet Alanları
Yukarıdaki şemada görülen hizmet alanları doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki ayrılmaktadır.
| Psikolojik Danışma |
| Doğrudan | Dolaylı | Hem Doğrudan Hemde Dolaylı |
- Bireyi Tanıma
- Oryantasyon(Duruma Alıştırma Hizmeti)(Eğitsel Rehberlik)
- Bilgi Toplama
- Yöneltme – Yerleştirme(Yönlendirme)
- İzleme
- Sevk(Refere)(Yardım Almaya Yönlendirme)
| - Program Hazırlama ve Geliştirme
- Çevre ve Veli İle İlişkiler
- Müşavirlik(Konsültasyon)(Danışmanlık)
- Araştırma – Değerlendirme
- Sevk(Refere)(Yardım Almaya Yönlendirme)
- İzleme
| - Sevk(Refere)Yardım Almaya Yönlendirme)
- İzleme
|
Psikolojik Danışma
Diğer hizmet alanlarına göre daha yoğun bilgi ve beceri gerektiren, bireyin kendisini anlamasını, çevresine uyum sağlayabilmesini, sorunlarını çözebilmesini, uygun kararlar alabilmesini ve kendisini gerçekleştirmesini amaçlayan, yalnızca alanda uzmanlaşmış kişilerce yürütülen sistematik ve profesyonel bir yardım sürecidir.
Psikolojik danışma yardımında yardım alan kişiye “Danışan”, yardım veren kişiye ise “Danışman” denmektedir.
Rehberliğin asıl işlemini oluşturur.
| REHBERLİK | PSİKOLOJİK DANIŞMA |
- Daha geneldir.Hizmetlerin genel adıdır.
- Rehberlik daha çok bilişsel düzeyde sunulurken
- Konuya göre, probleme göre ilgili diğer kişiler tarafından da sunulabilir.
- Farklı ortamlarda ve değişik zaman dilimlerinde sunulabilirken
- Rehberlikte danışan, danışman yoktur.Öğretmen ve öğrenci vardır.
| - Rehberliğe göre özel bir yardım hizmetidir.
- Psikolojik danışma duyuşsal nitelikli konu ve problemlere yöneliktir.Yani duygusal boyut ön plandadır.
- Rehberliğe göre daha yoğun bilgi ve beceri gerektirir.
- Yalnızca alan uzmanları tarafından yapılır.
- Uygun bir ortamda ve sınırlı zaman diliminde yürütülür.
- Psikolojik Danışmada, Danışman ve Danışan vardır.Bu ikisi arasında “Terapatik İlişki” kurulur.Terapatik İlişki = İyileştiren, Rahatlatan, Deşarj eden manasına gelir.
|
Terapatik Beceriler
(Psikolojik Danışman Anlayışı) |
- Saydamlık(İçtenlik)
Bireyin hissettiklerini, duygu ve düşüncelerini, çarpıtmadan ama uygun bir dille karşısındakine iletmesidir. - Kendini Açma(Yol Açıcı, Konuşmaya Teşvik)
Danışmanın kendi yaşantısından, kendi durumundan örnekler vermesidir. - Kendini Katma
Danışmanın, danışanın olumlu ya da olumsuz duygusuna, düşüncesine katılmasıdır. - Empati
- Kişinin kendi duygu ve düşüncelerini karıştırmadan objektifliğini koruyarak
- Kendini karşısındakinin yerine koyması, onu anlaması(onunla birlikteymişcesine)
- Anladıklarını ona hissettirmesi, ifade etmesidir.
Dikkat!!!
Empati cümleleri genelde, ikinci tekil şahıs ile biter.(Yani sen, sin, sun gibi üzülmüşsün, kırılmışsın vs.)
Ayriyetten,
Empati cümlelerinde genelde bir neden – sonuç ilişkisi bulunur. - Bağdaşım İçinde Olma(Tutarlılık)
Danışmanın söz ve eylemlerinin birbirini desteklemesi, çelişkili davranmamasıdır. - Koşulsuz Kabul
Danışmanın herhangi bir koşul gözetmeden herkese yardım etmeye çalışmasıdır. - Koşulsuz Saygı
Danışmanın, danışanı, eleştirmemesi, yargılamaması, haklarını gözetmesi durumudur. - Güven
En önemli beceridir.
|
Öğrenciye Doğrudan Sunulan Hizmetler
Bireyi Tanıma
Bireyin kendini tanımasını, sahip olduğu görünür ya da gizil güçlerini fark etmesini sağlamaya yönelik çalışmaları içeren hizmet alanıdır.Bireyi tanıma, rehberlik hizmetlerinin birinci amacını oluşturmakta olup, bireyi tanıma hizmeti ile esas amaçlanan, bireye kendisini tanıtmak olmalıdır.Bu amaçla rehberlikte çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır.
Rehberlikte ilk işlemdir.Öncelikli yapılması gereken şey, bireyi tanımadır.Bireyi tanımanın asıl amacı, bireye kendisini tanıtmaktır.
Bireyin sahip olduğu nitelikleri, iç dünyasında olup bitenleri vs. testler, envanterler yardımıyla açığa çıkarma işlemidir.
Peki Ne Zaman Bireyi Tanımaya Gideceğiz?
Eğer problem açık açık verilmişse, problemin nedeni kaynağı verilmiş ise bireyi tanıma değildir.Yani böyle bir durumda bireyi tanımaya gerek yoktur.
Problemin kaynağı belli değilse, üstü kapalı verilmişse bireyi tanımalıdır.
Oryantasyon(Eğitsel Rehberlik)(Duruma Alıştırma Hizmeti)
Öğrencileri yeni bir duruma veya yeni bir ortama alıştırmak amacıyla yürütülen çalışmaları içermektedir.Eğitim – Öğretim kurumlarında okula başlama, okul değişikliği, sınıf değişikliği, sistem değişikliği vb. durumlarda oryantasyon hizmetine ihtiyaç duyulmaktadır.
Eğitim yaşantısı içinde karşılaştığı durumlara alışabilmesi, uyum sağlaması için yapılan yardımlardır.
Birey yeni bir ortama girdiğinde en kısa sürelerde bu işi yani Oryantasyonu yapacaksın.
Not!
Oryantasyon hizmeti daha çok eğitsel rehberlik kapsamında değerlendirilir.
Not!
Oryantasyon hizmeti özellikle önleyici ve uyum sağlayıcı, rehverlik işlevleriyle yakından ilişkilidir.
Bilgi Toplama ve Yayma
Öğrencinin kendini geliştirmesi için ihtiyaç duyacağı eğitsel, mesleki ve her türlü kişisel bilgiyi toplama ve çeşitli yollarla bunları öğrencinin kullanımına sunmaya yönelik etkinliklerdir.
Bilgiye sahipsen verirsin, sahip değilsen bilgiyi toplar sonra bilgi verirsin.
Bilgiyi bireye kendisi için verirsen, kendi ihtiyaçları duyduğu konuda verirsen Bilgi Toplama ve Yaymadır.
Bilgiyi bireye kendi için değilde başkası için veriyorsan Müşavirlik hizmedir.
Yöneltme – Yerleştirme(Yönlendirme)
Ülkemizde ilk kullanılan hizmettir.
Öğrencinin sahip olduğu nitelikler doğrultusunda, yönelebileceği ders, alan, bölüm, bir üst eğitim kurumu ya da iş imkanları konusunda bilgilendirilmesi, kendisi için en uygun olanını seçmesi, yerleştirilmesi ve başarılı olmasını sağlamaya yönelik hizmetlerdir.
Sadece mesleğe yöneltmek değildir.
Bireyi kendisine uygun eğitsel alanlara, okullara, seçmeli derslere, eğitsel kulüplere, sosyal faaliyetlere, iş ve mesleklere yönlendirme işidir.
- Bireyi tanı
- Bireyi nereye yönlendireceksen orayı bireye tanıt.
- Bireyin özellikleri ile yönlendirilecek yerlerin özellikleri eşleştirilerek bireyi yöneltme yerleştirme yapacaz.
Yöneltme – Yerleştirme işinde Uzmanlar ön plandadır.
İzleme
Verilen rehberlik hizmetlerinin etkililiğini anlamak, yapılan çalışmaları ilişkin geri bildirim elde etmek amacıyla yapılan çalışmaları içeren hizmet alanıdır.
Yapılan bir işin, verilen bir hizmetin sonucunu görme, etkililik düzeyini tespit etme demektir.
Yapılmış olan çalışmadan dönüt elde etmeye izleme denir.
Sevk(Refere)(Yardım Almaya Yönlendirme)
Bu hizmet alanı ile psikolojik danışma ve rehberlik servislerinin olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda öğrencinin yardım ihtiyacının karşılanabilmesi için rehberlik araştırma merkezleri(RAM), sosyal yardım kuruluşları, psikiyatri servisleri, özel eğitim uzmanı, sosyal çalışma uzmanı gibi diğer kurum veya kişilere yönlendirilmesi kastedilmektedir.
Danışmanı aşan, başedemeyeceği, yardımcı olamayacağını düşündüğü konuda danışanı başka bir yere göndermesine sevk denir.
Öğretmenlerin, öğrencilerin Rehberlik servisine göndermesi sevktir.
Öğrenciye Dolaylı Olarak Sunulan Hizmetler
Araştırma -Değerlendirme
Bir okulun kalitesini arttırmak için kullanılabilecek en uygun hizmettir.
Yapılan rehberlik çalışmalarının öz eleştirisini yapmak, yürütülen çalışmaların güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmak, hizmetlerin yürütülmesi esnasında karşılaşılan aksaklıkları tespit etmek ve hizmetlerin niteliğini arttırmak amacıyla gerçekleştirilen çalışmaları içermektedir.
Yapılan bir işin, verilen bir hizmetin sonuçlarını sorgulama, öz eleştirisini yapma, güçlü ve zayıf yönlerini tespit etme demektir.
İzleme sonucunda elde ettiğimiz dönüt üzerinden öz eleştiri, güçlü ve zayıf yönlerinin tespitini yapmak değerlendirmedir.
Bir şeyi değerlendirebilmek için önce izlemek lazım.Yani değerlendirme izlemenin bir tık sonrasıdır.
Araştırmaya gelirsek eğer, bir uygulamayı, etkinliği yapmadan önce şartları, olanakları vs. tespit etmek yani vizibilite yapmak araştırmadır.AR-Ge’ye benzer.
Müşavirlik(Konsültasyon)(Danışmanlık)
Psikolojik danışman ile öğrenciyle yakından ilgili bir ya da daha fazla kişinin(öğretmen, yönetici, veli) iş birliği içinde, öğrencinin gelişmesine yönelik kurdukları yardım ilişkisidir.
Öğrencinin kendisine değil, öğrenciyle yakından ilgili diğer bireylere ortak bir anlayış, yol, tutum, akıl, dil oluşturmak, iş birliği yapmak amacıyla bilgi verme, görüş alışverişinde bulunma demektir.
Çevre ve Veli ile İlişkiler
Psikolojik danışmanın, hizmetlerinin niteliğini ve etkililiğini artırabilmesi için velilerle olumlu ve anlamlı ilişkiler kurması, bunun yanı sıra çevresinde bulunan diğer psikolojik danışma ve rehberlik servisleri, kurum ve kuruluşlar ile irtibatta olması, onların çalışmaları hakkında bilgi sahibi olması, kendi çalışmalarından onları haberdar etmesi ile ilgili çalışmaları içermektedir.
Çevre ile İlişkiler
Bir kurumun bulunduğu çevreyi tanıması kendisini çevreye tanıtması, çevredeki kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmasıdır.
Bir kurumun başka kurumla iletişime geçmesi çevre ile ilişkilidir.
Veli İle İlişkiler
Bir kurumun öğrenci velileriyle yakın ilişkiler kurması, velilerin okula aktif katılımını ve desteğini sağlaması, çeşitli faaliyetler yoluyla velileri bilgilendirmesidir.
- Veliyle ilişkiler genel uygulamalardır.Müşavirlikte ortada konu ve sorun vardır.Müşavirlik daha özeldir.
- Veliyle yaptığımız bilgi aktarmadır.Müşavirlikte, ortada bir konu vardır.İlgililer bir araya gelip düşünür.Sadece bilgi aktarımı yoktur.
- Müşavirlikte sürekli bir psikolojik danışmanın olması lazım.
Programı Hazırlama ve Geliştirme
Okullarda rehberlik hizmetlerinin planlı, programlı, sistematik bir şekilde yürütülebilmesi adına yapılan çalışmalar ile sınıflarda uygulanan kapsamlı rehberlik programlarının hazırlanması ve geliştirilmesi sürecine ilişkin çalışmaları içermektedir.
Okul Düzeyinde Rehberlik Programı(Kapsamlı Rehberlik Programı)
Psikolojik danışman hazırlar.2006 yılından itibaren bu programa geçtik.Etkinlik ağırlıklı bir programdır.Gelişimsel modele göre hazırlanmış bir programdır.
Sınıf Düzeyinde Rehberlik Programı
Sınıf rehber öğretmen hazırlar.Okul rehberlik programından bağımsız değildir.Okul rehberlik programının bir parçasıdır.