Değişken
Birden çok değer alabilen özelliktir.
Değişken Türleri
- Nicel Değişken
Sayılabilen değişkendir ya da başka bir deyişle büyüklüğü sayı ile ifade edilebilen değişkendir.
Test puanı, yaş, uzunluk, kütle, hacim, adetler… - Nitel Değişken
Sayılamaz, sayıyla ifade edilemezler.
Mesela Cinsiyet gibi…
Kategorik, branş…
Bazen niteller sayıyla gösterilir.Cinsiyet => Kız : 1 veya Erkek : 2
Branş => İngilizce : 36 veya Coğrafya : 28 gibi - Sürekli Değişken
İki değer arasında sonsuz küçüklükte ölçülebilir.
Sıcaklık… - Süreksiz Değişken
Aradeğerler almaz.Tam sayıdır.(Sınırlı değer alır)
Tüm kategoriler süreksizdir.
Din, cinsiyet, milliyet, okul, adet sayısı …. bunların hiç biri 1.27 olamaz.Cinsiyet ya kızdır ya da erkektir.Yani ya 1 dir ya da 0 dır.
Eğitimde değişken olan şeyler,
Başarı, zeka, yetenek, ilgi, tutum, kişilik, özgüven
Örnekler,
- Partinin aldığı oy miktar sayısı(Nicel ve süresiz)
- Partinin oy oranı(Nicel ve sürekli)
- Kişilik tipi(Nitel ve süreksiz)
- Ales puanı(Nicel ve sürekli)
Bağımlı ve Bağımsız Değişken
Öncelikle bir araştırma olacak.
Hipotezler sunulur.(Hipotez, ispatlanmamış ölçüttür.)
Bağımsız Değişken
Herhangi bir araştırmada etkisi merak edilen değişkendir.Etkisi araştırılır.Neden konumundadır.
Bağımlı Değişken
Sonuç konumu, etkilenen değişkendir.
| Şimdiki çocukların gerizekalı olması bilgisayar oyunlarından olabilir mi? |
| Bağımsız Değişken | Bağımlı Değişken |
| Bilgisayar oyunları. | Şimdiki çocukların gerizekalılık oranı. |
Ölçme
Ölçme, bir niteliğin gözlenip gözlem sonuçlarını sayı ya da sembollerle göstermektedir.
Muratın zekasının belirlenmesi.
Ya da
Kişinin köyünün/zekasının/doğduğu şehrin/cinsinin belirlenmesi.
Murat’ın zeka puanı 160 IQ
Berfin KPSS’de 1. oldu
Ödevlere +, – vermek ölçmedir.(+ -> 10 puan)
Eğer ölçme neticesinde bir karar varsa değerlendirme oluyor.
Ölçme Kuralı
- Her soru dört puan.
- 4 yanlış 1 doğruyu götürür.
- 1. soru 60 puan.
- Sınavın süresi.
- Puanlama anahtarındaki ifadeler.
- vs.
- vs…
Ölçme Türleri
Doğrudan Ölçme
Bağzı özellikler doğrudan gözlenir.
Cinsiyet, uzunluk, renk, yaş, fiziksel özellik
Özelliğin kendisini gözleriz.
Örneğin,
Baskül terazisi doğrudandır.Çünkü ağırlığı ağırlıkla ölçeriz.
Dolaylı Ölçme
Göstergeyle ölçeriz.
Bazı özellikler doğrudan gözlenmez.Ölçeceğimiz özelliğin bilişsel ya da duyuşsal kısmı varsa dolaylı ölçüyoruz.
Doğrudan ölçemediğimiz için bunlarla ilgili başka bir özellik bulunur ve o ölçülür.
Örneğin,
Kişiliği ölçerken,
-> Yazılarına baksak,
-> Düzenli mi değil mi incelesek,
-> Renksiz mi renkli mi?
-> Rahat mı disiplinli mi?
Kişiliği ölçerken farklı özelliklere baktık.Ölçtüğümüz şey kişilik, baktığımız şeyler yukarıdakiler.
Sıcaklık, termometre
Performans testleri,
Testler dolaylı ölçüm yapar, yazılı, sözlü, çoktan seçmeli, performans
Türetilmiş Ölçme
Bazı özellikler formülle tanımlanır.Matematiksel bir işlem olur.
Örneğin,
Hız = Yol/Zaman
Sene sonu ağırlık ortalaması(%40 vize, %60 final, %100 girdi)
Nüfus yoğunluğu,
Z, T puanı
Ölçmede Birim
Birim sayı verirken kullanılır.
Sayısal sonuçlarda kullanılır.
Ölçerken kullanılan en küçük parça birimdir.Yani o anki aracın en küçük parçasıdır.
Murat’ın boyu 174 cm => cm birimdir.
Murat’ın boyu 14 karış => karış
Murat 38 yaşında => yaş
Sıcaklık 8 C => C
Sıcaklık 76 F => F
Sınıfta 36 kişi var => Kişi
| Doğal Birim | Yapay Birim |
Zaten doğada var olan birimdir.
Karış,
Kişi,
Kulaç,
Adım | İnsanların uydurduğu birimlerdir.
İnç,
Litre,
C,
Saat,
cm |
| ÖLÇMEDE BİRİM ÖZELLİKLERİ |
| Eşitlik | Birimin büyüklüğünün standart olmasıdır.Her yerde, herkes için aynı olmasıdır. Eşit olmayan birimler = Karış, adım, parmak, tutam, avuç, diş(diş sarımsak) | cs, gr, ons, F, inç, litre, euro, C, liraKişi, bir doğal birimdir.Lakin her yerde eşittir. |
| Genellik | Birimin yaygın olmasıdır.Genellik ülkeden ülkeye değişir. Okka, engaze birimlerini bırakmamız genel olmamasından ötürüdür. | dk, sny, feet tüm dünyada geneldir. |
| Kullanışlılık | Pratiktir.Özelliği kolayca ölçmeye uygun olmasıdır. Kütle -> gr, mg, ton, kg{bunlar arasından en kullanışlı kg dır.} | Uzunluk -> m, cm, mm, kmİnsan boyu için cm kullanışlıdır.Ama dm kullanılmaz çünkü kullanışsızdır. |
Uyarı
Birim küçüldükçe detay artar, hata azalır.
Aracın duyarlılığı artar.
Bir testte birim nedir?
Sorudur.
Soru eklendikçe duyarlılık artar.Birim küçülüyor demektir.
Ölçmede Sıfır
Saymaya başlangıçtır.
Bağıl/Tanımlanmış/Yapay Sıfır
Özelliğin başlangıcı bitişi tam belli değilse kullanılır.
İnsanların belirlediği bir nokta sıfır olarak kabul edilir.
Örneğin, Tarih…
Negatif bir sonuç varsa kesin uydurulmuştur.
Sıcaklık 14 C -> Sıfırda sıcaklık yok değildir, yani uydurulmuştur.
Çankayanın deniz seviyesinden yüksekliği 870 metredir.-> Deniz seviyesi sıfır olarak kabul edilmiş.
Ne, hangi test olursa olsun sıfır puan bağıldır.
Ali 10 soru 10 puan olan sınavdan Ali sıfır puan almıştır.Buda bağıl sıfırdır.Soruların hiçbiri doğru cevaplanmamış diyebiliriz ama hiç bilmiyor diyemeyiz.
Yaş,
Zaman konusunda bir kaç örnek vermek gerekirse,
Yarış başlayalı 10 snye geçti.(Bu gerçektir yani mutlak sıfır)
Saat 17:05(Bu keyfidir)
Saatler keyfidir, ama süreler mutlaktır.
Kullandığımız sıfır bağılsa sonuçlar birbirlerine oranlanamaz…
| Gençay | Murat | |
| Para | 5 | 10 | Mutlaktır.Murat’ın parası Gençay’ın parasının 5 lira fazlası ya da 2 katıdır diyebiliriz. |
| Zeka | 10 IQ | 5 IQ | Bağıldır.Gençay’ın zekası Murat’ın zekasından 5 fazladır lakin 2 katıdır denmez… |
Mutlak/Gerçek/Doğal
Özelliğin başlangıcı/bitişi biliniyorsa kullanılır.
Uzunluk ölçülürken kullanılan sıfır gerçektir.
Eğer kullanılan sıfır gerçekse yokluk anlamına gelir.
Muratın boyu 100 cm(0 cm olunca yok oluyor)
Araç 80 km/sn hızla gidiyor.0 km/sn hızda duruyor demektir.
Kütlenin sıfırı gerçektir.
Adetler gerçektir.
Bu yazımız karışık notlardan ibarettir.Bundan sonrakiler düzenli ve daha açıklayıcı olacaktır.