- Paşmaklık : Geliri padişahın annesi ve kızlarına ayrılan topraklardır.
- Yurtluk : Geliri sınır boylarında oturanlara ayrılan topraklardır.
- Ocaklık : Geliri kale muhafızlarına ve tersanecilere ayrılan topraklardır.
- Malikane : Gelirleri devlete yararlılık gösterenlere ayrılan topraklardır.
- Mukaata : Geliri doğrudan hazineye aktarılan topraklardır.İltizam usulü uygulandığı topraklardır.
- Vakıf : Kamu yararına veya dini, sosyal kurumlara ayrılan topraklardır.
- Mekruk : Otlak yayla ve mera
- Mevat : İşe yaramayan topraklardır.Kullanılmayan.
|
DİRLİK |
HAS |
ZEAMET |
TIMAR |
- Geliri 100.000 akçeden fazla olan arazilerdir.
- Bu toprağın geliri padişahtan başka hanedana mensup kişilere, vezirlere, beylerbeylerine, sancakbeylerine, defterdarlara veziriazam, nişancı gibi yüksek rütbeli devlet adamlarına verilirdi.
|
- Geliri 20.000 akçe ile 100.000 akçe arası olan arazilerdir.
- Bu toprağın gelirleri kadı ve subaşı gibi devlet görevlilerine verilirdi.
|
- Geliri 3.000 akçe ile 20.000 akçe arası olan topraklardır.
- Tımar sahipleri senelik gelirin bir kısmının ayrılmasından sonra geriye kalan gelirle asker beslemek zorundaydı.
|
|
Paralar
|
Cinsi |
İsmi |
Osman Bey |
Bakır |
Akçe(Kara Akçe) |
Orhan Bey |
Gümüş |
Akçe(Ak Akçe) |
Fatih Sultan Mehmet |
Altın |
Sikke – İhasene |
Abdülmecit |
Kağıt |
Kaime |
Abdülmecit |
Demir |
Mecidiye |
|
Şeri Vergiler
- Öşür = Müslümanların ürünlerinden peşin olarak alınan vergilerdir.
- Haraç = Gayrimüslimlerden peşin alınan vergidir.
- İspenç(Çifthane) = Bir adamın 2 öküzü varsa devletin tarlasını sürdüğü vergiye çifthane denir.Eğer bu gayrimüslimse İspençtir.
- Cizye = Gayrimüslimlerin askere gitmeme karşılığında ödedikleri vergidir.
- Ağıl = Küçük baş hayvan barınaklarından alınan vergidir.
- Ağnam = Küçük baş hayvanlardan alınan vergidir.
- Çiftbozan = Mazeretsiz 2 yıl üst üste toprağını ekmeyenden alınır.3. yıl ekmezse toprak elinden alınır.
- İhtisap = Panayır vergisidir.Esnaftan alınır.
|
Örfi Vergiler
- İmdadiye Seferiye : Seferdeyken alınır.
- İmdadiye Hazariye : Barış zamanında alınır.
- İane-i Cihadiye : Cihad zamanı alınır.
Devlet savaşa hazırlanırken İmdadiye Hazariye alır.Sefer sırasında alırsa İmdadiye Seferiye alır.Eğer bu yapılan gayrimüslime karşı savaşsa İane-i Cihadiye alır.
- İzni-i Sefine : Boğazdan geçiş vergisidir.İzin vergisidir.
- Kürekçi : Gemilerdeki kürekçiler için alınır.
- Avarız : Olağanüstü durumlarda alınır.2. Beyazıt zamanı olabilir.
- Derbent : Köprü, yol ve geçitlerden alınır.
- Bac : Pazarlardan alınır.
|
Osmanlı Ekonomisini Etkileyen İlkeler
İaşecilik(Provizyonizm) |
Gelenekçilik |
Fiskalizm |
Reayanın refahını sürekli kılmak için öncelikle istenilen kalitede ve uygun fiyata yeterli malın bulunması ilkesidir. |
Bu ilke mali ve sosyal ilişkilerde mevcut dengeleri korumayı ve var olan düzeni bozacak değişme eğilimlerini engellemeyi ifade eder. |
Hazineye ait gelirleri mümkün olduğu kadar yüksek düzeye çıkarmak ve ulaştığı düzeyin altına inmesini engellemeyi amaçlayan ilkedir. |
|
Ek olarak
- Muhassıl = Vergi tahsildarı.(19. YY)
- Mekkari Taifesi = Özel ulaşım ve mal naklini yürüten teşkilat.
- Menzil Teşkilatı = Haberleşmedeki hız ve güvenliği sağlamak için görevlendirilmiş grup.
- Derbent Teşkilatı = Geçit, yol, köprülerde ticari güvenliği bakım ve onarım sağlayan yapı.
- Tacir-i Mütemekkin = Malın ucuz olduğu dönemde satın alarak depolayan sınıf.
- Tacir-i Seffar(Hace) = Bir bölgeden aldığı malı başka yere taşıyan sınıf.
- Gedik = İş yeri açma izni.
- İntikrar = Karaborsacılık.
- Pir = Lonca reisi.
- Yiğitbaşı = Lonca güvenlikçisi.
- Kahya – Kethüda = Lonca ile hükümet arasındaki işleri yürüten kişiler.
- Narh = Eksik rekabet şartlarından dolayı fiyatlara müdahale edilmesi.
- İltizam = Uzak bölge vergilerinin ihale usulü ile toplanması.
- Malikane = Mukataların ömür boyu kiralanması sistemi.
- Merkantalizm = “Bir ülkenin zenginliği elindeki madeni ile bellidir.” fikridir.Avrupa’da 16. ve 17. YY geçerli oldu.
- Tağşiş Uygulaması = Osmanlı devletinde paranın altından, gümüşten yapıldığı zamanlarda paranın içindeki değerli metal oranını düşürerek paranın değerini de düşürmektir.
- Sikke Tecdidi = Bir padişah tahta çıktığında sikke yeniletilmesi işlemi.
- Ehl-i Hiref = Zanaatkarlar birliği.
- Mudabere = İş ortaklığı.
- Bedesten = Kapalı çarşı.
- Emtia = Belli bir fiyat karşılığında satışı yapılan mamul.
- Reftiye = İhracat vergisi.
- Amediye = İthalat vergisi.
- Vezzan = Paraların altın ve gümüş ayarını yapan görevli.
- Müstahfız(Dibedan) = Çarşu bekçisi.
- Yedi Vahit = Devlet tekeli.
|
Bankacılık
- Bank-ı Dersaadet, Osmanlı’da ilk bankadır.Galata Bankerleri açmıştır.
- Bank-ı Osmani, yabancı sermayeli ilk bankadır.Merkezi Londra’dır.Para basma yetkisine sahiptir.İngilizler açmıştır.
- Bank-ı Şahane-i Osmani, Bank-ı Osmani adını değiştiriyor.
- Ziraat Bankası, milli sermayeli ilk bankadır.Temelini tanzimat döneminde açılan Memleket Sandıkları ve Emniyet Sandıkları oluşturur.Ahmet Mithat Paşa tarafından kuruldu.
|