Eğitim Bilimleri Notları KPSS | STS | KBYS

Hukuk Kurallarının Kaynakları

Yazılı Kaynaklar Yazısız Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar
  • Devletin bu konuda yetkilendirilmiş organları tarafından konulan kuralların tümüdür.
  • Bu kurallara mevzuatta denir.
  • Yazılı kaynakların tümü bir araya gelerek mevzu hukuku oluşturur.
  • Yazılı kaynaklar;
    • Anayasa
    • Milletlerarası Antlaşmalar
    • Kanun(TBMM)
    • Kanun Hükmünde Kararname
    • Tüzük(Bakanlıklar)
    • Yönetmelik
  • Normlar hiyerarşisi;
    1. Anayasa
    2. Kanun
    3. Kanun Hükmünde Kararname
    4. Milletler Arası Antlaşmalar
    5. Tüzük
    6. Yönetmelik
  • Bağlayıcıdır.
  • Sosyal hayatta sürekli uygulanırlar.
  • Toplumda bu kurallara uyulması hususunda genel bir inanç vardır.
  • Bu kurallar, devletin yetkili organlarınca konulmamıştır.
  • Yazısız kaynaklar;
    • Örf ve Adet Hukukudur.
    • Örf ve Adet hukukunun en temel unsuru devlet tarafından destekleniyor olmasıdır.
  • Bağlayıcı nitelik taşır.
  • Yargı organlarının veya bilim adamlarının çalışmaları sonucu doğan kaynaklardır.
  • Emredici değil yol gösterici bir niteliğe sahiptir.
  • Yardımcı kaynaklar;
    • Bilimsel İçtihatlar(Doktrin – Öğreti)
    • Yargısal İçtihatlar(Mahkeme Kararları)
  • Bağlayıcı değildir.

Hakim bir olayda öncelikle yazılı kaynaklara bakmak zorundadır.

Eğer yazılıda bulamazsa yazısız kaynaklara bakacaktır.

Yazısızda bulamazsa yardımcı kaynaklara bakmak zorunda değil ama bakabilir.

Yazılı kaynaklarda herhangi bir boşluk varsa bu Kanun Boşluğu‘dur.

Ama yazılı, yazısız kaynaklara bakıyorum kanun yoksa Hukuk Boşluğu‘dur.

Boşluk Türleri

Kanun Boşluğu(Yazılı Kaynaklar)

Hukuk Boşluğu(Yazılı ve Yazısız Kaynaklar)

i) Kural İçi Boşluk(Bilerek ve İsteyerek)

  • Duruma göre değerlendirme var.
  • Kural içi boşluğu doldurma yöntemi hakimin taktir yetkisinde bulunmasıdır.

Örneğin,
Şu şu şu boku yiyenlere 10 ila 15 yıl arasında ceza verilebilir.(Hakim taktir yetkisiyle 12 yıl dedi)(ile – ya da – veya)

  • Yazılı ve yazısız kaynaklarda olayla ilgili hiçbir özel ve genel hükmün bulunmaması.
  • Bir konu hakkında birden fazla karar varsa yargıtay bunları birleştirir.Bunada İçtihat Birleştirme denir.
  • İçtihat Birleştirme ile İçtihat aynı şey değildir.
  • İçtihat, tek bir mahkeme kararı iken,
  • İçtihat Birleştirme, mahkeme kararlarıdır.Yazılıdır.Bağlayıcı nitelik taşır.Yazılı kaynak olur.
  • İçtihatlar bağlayıcı değilken, İçtihat Birleştirme kararları yazılı kaynak niteliği taşır ve bağlayıcı olan kaynaklardır.

ii) Kural Dışı Boşluk(Bilmeden İstemeden)

  • Örtülü Boşluk(Soyut Hükmün Somut Olaya Uygulanmaması)
    • Hukuk devleti kişinin aleyhine bir durum söz konusu olduğunda bu duruma müsaade etmez.
    • Yazılı kaynaklarda olayla ilgili bir hüküm var.Bu hükmü uygularsam adaletsizlik olur.Bu hükmü uygulamazsam adalet yerini bulur.

      Örneğin,
      Ayırt etme gücü olmayan bir kişiye ikramiye çıkıyor ve ayırt etme gücü olmadığı için bu kişinin hukuki işlemi olmaz.Eee bu durumda adaletsizlik olacak o yüzden bu kanun uygulanmaz ve ikramiye verilir.Adalet yerini bulur.

  • Açık Boşluk(Yazısız Kaynaklara Geçilir)
    • Yazılı kaynaklarda olayla ilgili hiçbir özel ve genel hükmün bulunmamasıdır.

Hukukun Farklı Anlamları

Hukuk Kurallarının Çeşitleri