Merhaba…Bu dersimizde Piaget’in Somut İşlemler Evresini inceleyeceğiz.Bir önceki Piaget – İşlem Öncesi Evre (2 – 7 Yaş) başlıklı yazımızda işlem öncesi evreyi incelemiştik.Somut işlemler evresini, işlem öncesi evre ile beraber anlatmakta fayda var.Çünkü bu iki evre birbirinin tam tersidir diyebiliriz.
İşlem öncesi evresinde olmayan ne varsa somut işlemler evresinde mevcuttur.
Mesela,
Korunum, işlem öncesinde yoktur, somut işlemlerde vardır.
İşlem öncesinde odaklanma, somut işlemlerde odaktan uzaklaşma vardır.
İşlem öncesinde tersine çevrilemezlik, somut işlemlerde de tersine çevrilebilirlik vardır.
İşlem öncesinde görünüm vardır, somut işlemlerde çıkarsanmış gerçeklik vardır.
İşlem öncesinde animizim ve yapaycılıkla düşünce akıl dışı iken somut işlemlerde düşünce, mantıklı neden sonuç ilişkileri ile düşünme şekline dönüşecektir.
Özelden özele akıl yürütmenin yerini tümevarım, benmerkezciliğin yerini perspektif alma alacaktır.
İşlem öncesindeki tek boyutlu sınıflamanın yerini burada çoklu sınıflama ve sıralama alacaki geçişliliğin yerini dönüşümsel düşünme alacaktır.
Evet, gördüğünüz gibi işlem öncesi evrede ne yoksa somut işlemler evresinde mevcuttur.
Somut İşlemler Evresinde Korunum yapılıyor.Nasıl yapılıyor? sorusuna cevap Somut İşlemler Şemalarıdır.
Odaktan Uzaklaşma
Nesnelerin birden fazla özelliğini dikkate alıyor.İşlem öncesinde Odaklanma ile nesnelerin tek bir özelliğine takılıp kalıyordu.
Tersine Çevirebilirlik
Zihinde işlemi geri alabilmektir.
Aritmatiktir.
5 + 3 = 8 anlıyor,
3 + 5 = 8 artık işlemleri tersinden de anlayabiliyor.
Çıkarsanmış Gerçeklik(Dolaylı Gerçeği Kavramak)
Gördüğünden hareketle göremediğini düşünmek.
Nesnenin içsel özelliğini anlar, çıkarır.
Bu şema korunum yapmasını sağlayan en önemli şemadır.
Ayniyet(Özdeşlik)
Nesnelere birşey ekleyip çıkarmazsak aynı kalır.
Maddenin hallerinin anlaşılmasına yol açıyor.
Telafi(Ödünleme)
Bir yöndeki büyümenin, diğer yöndeki azalmayı karşıladığını ifade eder.
Matematikteki alan çevre hesapları buna bağlı yapılır.
Nesnelerin farklı özellikleri birbirine aynı geliyor.Yani sonuç aynı.
4 + 3 = 7
2 + 2 + 3 = 7
2 + 2 + 2 + 1 = 7
Mekanik Düşünme/Mantıklı Düşünme
Animizmin ve yapacılığın yerini mekanik düşünme alacaktır.
İşlem öncesi bir çocuğa “otobüs niye hareket ediyor” diye bir soru sorulunca “canı bizi götürmek istediği için” gibisinden saçma bir cevapla karşılaşırken bu evrede “benzinden dolayı” gibisinden kesinlikle mantıklı bir cevap alırız.
Tamamen mantıklıdır.
Tümevarımsal Düşünme
İşlem öncesinde özelden özele akıl yürütme vardı.
Tümevarım, özelden genele akıl yürütmedir.
Perspektif Alma
Benmerkezciliğin yerini perspektif alır.Haliyle kendisini başkasının yerine koyup düşünebilmektedir.
Kollektif Oyun
Topluca oyun.
Çoklu Sınıflama(Üst Düzey Sınıflama)
İşlem öncesi sıralama ve sınıflama olmak üzere 2 sınıflama yapıyordu.Somut işlemler evresindeki bir çocuk 16 sınıflama yapabiliyor.
Kümeleri yapabiliyor duruma geliyor.
Dönüşümsel Düşünme
İşlem öncesinde Geçişlilik özelliğinde 2 özellik arasında geçiliyor ama 3. de kalınıyordu.Somut işlemler evresinde bir çok geçiş yapılıyor.
Grafiği düz anlatıma dönüştürme, harita okuma, sayıyı düz anlatıma, düz anlatımı sayıya dönüştürme.
Allah tüm emekleri boşa çıkarmasın…
Hoşçakalın…