Eğitim Bilimleri Notları KPSS | STS | KBYS

Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi

  • Kafes sistemi etkilidir.Şehzadelerin bulunduğu odaya kafes değil, Şimşirlik denir.
  • Yeniçeri Ocağı ilk defa 3. Murat döneminde bozulmuştur.
  • 1590 yılında İran ile yapılan Ferhat Paşa Antlaşması‘yla doğuda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
  • 1606 Avusturya ile yapılan Zitvatorok Antlaşması‘yla orta Avrupa’nın siyasi üstünlüğü elimizden çıkmıştır.
  • 1639 İran ile yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması‘yla günümüz Türkiye – İran sınırı belirlenmiştir.
    Ek olarak, İran ile yapılan ilk antlaşma Amasya Antlaşması, son antlaşma Kerden Antlaşmasıdır.
  • 1645 Venediğin elindeki Grit Adası kuşatıldı.24 sene sürmüştür.(1669’da feth edildi.)
  • 1672 Lihistan ile yapılan Bucaş Antlaşması ile batıda son kez toprak kazanıldı.Böylece Osmanlı devleti batıda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
  • 1683-99, 2. Viyana kuşatmasının yapılmasına rağmen başarılı olunamadı.Bunun üzerine Malta, Venedik, Avusturya, Lehistan ve Rusya bir araya gelerek Kutsal İttifak‘ı oluşturdular.
  • 2. Viyana kuşatması neticesinde Zenta yenilgisiyle perişan olduk.
  • 16 yıl beş devletle(Malta, Venedik, Lehistan, Rusya ve Avusturya) savaştık.Gücümüz tükendi.1699’da bu beş devletle anlaştık ve adınada Karlofça Antlaşması denmektedir.
  • Karlofça Antlaşması’nı Rusya imzalamadı.Çünkü elçisinin imza yetkisi yoktu.
  • Batıda ilk toprak kaybettiğimiz antlaşma Karlofça Antlaşması‘dır.
  • 1699’da imza yetkisi olmadığı için Karlofça Antlaşması’nı imzalayamayan Rusya’yla 1700’de Karlofça Antlaşması’nın devamı sayılan 1700 – İstanbul Antlaşması imzalandı.Böylece Ruslar Karadeniz’e ilk defa inme fırsatı elde etti.(Azak kalesi veriliyor.)

1596 yılında, 3. Mehmet zamanında Osmanlı’nın kazandığı son büyük meydan muharebesi olan Haçova Meydan Muharebesi kazanılmıştır.
Bunun üzerine 3. Mehmet’e Eğri Fatihi denilmiştir.

  • Son büyük zafer Haçova Meydan Muharebesi’dir.3. Mehmet(Eğri Fatihi)
17. YY Islahatlarının Genel Özellikleri
  • Avrupa örnek alınmamıştır.
  • Kişilere bağlı kalmış ve devlet politikası haline getirilememiştir.
  • Islahatlara Saray, Ulema(din adamları) ve Yeniçeri karşı çıkmıştır.
  • Baskı ve şiddet yoluyla benimsetilmek istenmiştir.

17. YY ıslahatlarında yükselme döneminde ki Kanuni örnek alınmıştır.

Islahatçılar;

  • Tarhuncu Ahmet Paşa
  • Osman(2. Osman)
  • Kuyucu Murat Paşa
  • Murat(4. Murat)
  • Ahmet(1. Ahmet)
  • Köprülüler
Tarhuncu Ahmet Paşa
  • Modern bütçeyi yaptı.(İlk bütçeyi Orhan Bey yapmıştır.)
  • Gelir – giderleri eşitledi.
  • Sarayın masraflarını kıstı.
  • Devletin alacaklarını kişi ve kurumlardan tahsil etti.
  • İdam edildi.
  • Maliye alanlarında ıslahat yapmıştır.
2. Osman(Genç Osman)
  • İlk ıslahat yapan padişahtır.
  • Saray dışından evlenmiştir.
  • Şeyhülislamın yetkisini kıstı.
  • Yeniçerilerin Hotin Seferi sırasında disiplinsiz davranışları yüzünden ocağı kaldırmayı düşündü.
  • Yozgat’a başkenti taşımayı düşündü.
4. Murat(Bağdat Fatihi)
  • Saray kadınlarını devlet yönetiminden uzaklaştırdı.
  • İki kere geldi.
  • Kahvehaneleri yasakladı.İlk kahve Kanuni döneminde İstanbul’da açılmıştır.
  • İçki ve tütün içme yasağı getirildi.
  • Gece sokağa çıkma yasağı getirdi.
  • Koçibey ve Katipçelebi Risalesini 4. Murat’a sundu.

4. Murat zamanında Avrupa’da yaşanan eş gelişme 30 yıl savaşları vardır.Mezhep savaşları…

1. Ahmet
  • Ekber(Büyük Evlat) ve Erşad(En Akıllı) sistemini getirdi.
  • Osmanlı taht kavgaları tamamen sona erdi.
  • 3. Mehmet’in oğludur.
  • Sancağa çıkmadan, Kafes Sistemi’yle tahta çıkan ilk padişahtır.
  • İlk defa içki tütün yasağını getirendir.
Köprülüler
  • Köprülü Mehmet Paşa, Osmanlı devletinde saraya şartlar öne sürerek sadrazam oldu.
  • Maliyeyi düzenledi.
  • Yeniçeri ocağını disiplin altına aldı.
  • Çanakkale boğazını Venedik ablukasından kurtardı.
  • Duraklamanın içinde yükselme dönemini yaşatmışlardır.
  • Körülü Mehmet Paşa’da sonra;
    • Körülü Fazıl Ahmet Paşa
    • Amcazade Hüseyin
    • Merzifonlu Kara Mustafa Paşa(2. Viyana’da yüce sorumluluğu üstlenip, başarısızlığa uğrayan Paşamız.)
      geldi.
İsyanlar
İstanbul(Merkez İsyanları)
  • Merkezi otoritenin bozulması.
  • Ocak devlet içindir anlayışının değişmesi.
  • Ulufe maaşları ile Cülus Bahşişi geç veya eksik ödenmesi.
  • Genç Osman öldürülmüştür.

Osmanlı’da paranın ayarıyla oynamaya TAĞŞİŞ EDİLME denir.Para kırpılır.


Vaka-i Vakvakiye

4. Mehmet zamanında otuza yakın devlet adamı öldürüldü.

Anadolu İsyanları
  • İlk Yavuz Sultan selim zamanında Bozuklu Celal tarafından çıkarılmıştır.(Tokat’ta)
  • Nedenleri;
    • Merkezi otoritenin bozulması.
    • Tımar Sistemi’nin bozulması.
    • Tımar’ın İltizama verilmesi.
    • Ağır vergi.
Eyalet İsyanları
  • Bu dönemde(17. YY) çıkan isyanları 19. YY’da çıkan “Ulusçuluk” isyanı ile karıştırma.