19. YY Islahatları

2. Mahmut(Gavur Padişah)

• Sened-i İttifak, ile ilk defa padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.

Osmanlı devletinin ilk demokratikleşme hareketi Sened-i İttifak’tır.

• Sened-i İttifak’ta;
  • Merkezi otoriteyi güçlendirme amacı vardır.
  • Sonuç itibariyle merkezi otorite gücünü kaybediyor.
• Sekban-ı Cedid Ocağı ve Ekşinci Ocağı kuruldu.İkiside Yeniçeriler tarafından kaldırılmıştır.
• Yeniçeri ocağı kaldırıldı.(Vaka-i Hayriye)
• Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusu kuruldu.Bu ordunun askeri ihtiyacını karşılamak için Mektebi Funün-u Harbiye kuruldu.
• İlk askeri amaçlı nüfus ve hayvan sayımı yapıldı.
• Askerlik işlerinin düzenlenmesi ve yeni açılan ocağa(Asakir-i Mansure-i Muhammediyye) uygun asker seçebilmek için Darüşşüray-i Askeri kuruldu.
• Mektebi Tıbbiye ve Mektebi Hayriye kuruldu.
• Mızıka-yı Hümâyun kurularak Mehteran kaldırıldı.İtalyan Gaetano Donizetti önderliğinde.

Osmanlı devletinin ilk milli marşı Mahmudiye’dir.2. Mahmut’a İtalyan Donizetti yazmıştır.

• Tımar sistemi kaldırıldı.Redif Birlikleri kuruldu.
• Müsadere usulü memurların üzerinden kalktı.
• Kanun, tüzük, yönetmenlik çıkarılması için Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye kuruldu.
• Memurların terfi işlemleri için Dar-ı Şuray-ı Bab-ı Ali kuruldu.
• Posta teşkilatı kuruldu.
• Takvim-i Vekayi adında ilk resmi gazete çıkarıldı.
• Enderun yerine Mektebi Maarifi Adliye‘yi açtı.
• Memura ceket, fes, pantolon giyme zorunluluğu getirildi.

2. Mahmut’un devlet memuru yetiştirmek amacıyla açtığı kurum Mektebi Maarifi Adliye’dir.

• Divan-ı Hümayun kaldırıldı ve yerine Heyet-i Vükela kuruldu.

• Divan-ı Hümayun = Heyet-i Vükela
• Sadrazam = Başvekalet
• Nişancı = Dahiliye Nazırlığı(İç işleri)
• Defterdar = Maliye Nazırlığı
• Reis-ül Küttab = Hariciye Nazırlığı
• Kazasker = Nezareti Adevi(Adalet Bakanlığı)
• Kazasker = Meclis-i Maarifi Umumiye Nezareti(MEB)
• Şeyhülislam = Babi Meşihat Dairesi

• Pasaport uygulamasına geçildi.
• Avrupa’ya öğrenci gönderildi.(Jön Türkler)
• İstanbul’da vize uygulaması başladı.Mürur Tezkeresi, İstanbul’a gelen gidenden alınan zorunlu belge.
• Memurlar maaşa bağlandı.
• Ayanlıklar ortadan kaldırıldı.

2. Mahmut diplomat yetiştirmek için Tercüme Odalarını açmıştır.

Eğitim/Sağlık/Kültür Alanında Yapılan Islahatlar

• Avrupa’ya eğitim amaçlı ilk defa öğrenci gönderildi.

Avrupa’ya ilk defa öğrenci 17. YY’da gönderilmiştir.Ama eğitim amaçlı gönderilmesi 19. YY’dır.

• İstanbul’da ilk öğretim zorunlu hale geldi.
• Karantina servisi uygulandı.
• Rüştiye(Ortaokul) ve Mekteb-i Ulum-u Edebiye(Orta Dereceli Okullar) açıldı.

Balta Limanı Antlaşması

• Mısır sorununun çözümü için İngiltere ile imzalanmıştır.Bu antlaşma ekonomiyi baltalamıştır.
• 2. Mahmut yerli mallarının kullanılmasını zorunlu hale getirdi.

Tanzimat Fermanı 2. Mahmut döneminde hazırlanmıştır.İlan eden Abdülmecit’tir.Hazırlanmasına yardımcı olan batılı bir devlet adamı olan Mustafa Reşit Paşa’dır.

Tanzimat Fermanı(Gülhane Hatt-ı Hümayunu)

• Yayınlanmasında dış baskı yoktur.
• Abdülmecit kendi hakkını kendi sınırladı.
• Anayasacılığa geçişin ilk belgesidir.
• Hukukun üstünlüğü benimsenmiştir.
• Mısır sorunu için Londra Konferansı‘nda ilan edilmiştir.
• Maddeleri;
  • Herkesin can, mal ve ırz güvenliği korunacak.
  • Herkes mal, mülk sahibi olacak.(Müsadere tamamen kaldırıldı.)
  • Herkesin gelirine göre vergi alınacak.
  • Askerlik vatan hizmetine dönüştürülecek.(Herkes askere gidecek.)
  • Mahkemeler açık olacak ve kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak.
  • Yukarıda yazanlara Sultan Abdülmecit’te uyacaktır.
• Tanzimat fermanında müslüman ile gayrimüslimler tam olarak eşitlenmemiştir.

Islahat Fermanı

• Yayınlanmasında dış baskı vardır.
• Paris Barış Konferansı‘nda etkili olabilmek için ilan edildi.
• Gayrimüslimlere tam hak tanındı.
• Maddeleri;
  • Gayrimüslimi küçük düşürücü sözler söylenmeyecek.
  • Gayrimüslimler banka, şirket, okul açabilecek.
  • Gayrimüslimler bir defaya mahsus olmak üzere nakit bedel ödeyerek askerlikten muaf tutulacak.
  • Cizye vergisi kaldırılacak.
  • İltizam usulü kaldırılacak.(Devlet vergisi Muhassıl‘lar aracılığıyla toplanmaya başlamıştır.)
  • Gayrimüslimler devlet memuru olabilecek.
  • Gayrimüslimler il genel meclislerine üye olabilecek.Kazandıkları ilk siyasi hak!

İltizam usulünü Fatih Sultan Mehmet getirdi, Abdülmecit kaldırdı.

İltizam usulü kaldırıldığında Osmanlı devletinde salyaleni bölgelerden vergi toplamak için görevlendirilene Muhassıl denir.

Islahat Fermanı’nda unutulmaması gerekenler,

1. Cizve ve Haraç kaldırıldı.
2. İltizam kaldırıldı.
3. Gayrimüslimler il genel meclislerine üye oldu.İlk siyasi hak.