Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı

Merhaba dostlar.Bu dersimizde Piaget’nin bilişsel gelişim kuramını inceleyeceğiz.Bir önceki Bilişsel Gelişim başlıklı yazımda bilişsel gelişime giriş yapmış ve alanla ilgili kuramları şematize olarak özetlemiştik.Şimdi o kuramlardan en gözdesi Piaget neymiş bakalım…

İçeriğe girmeden önce şöyle bir Piaget babanın şeyini yani kuramını bir çerçevede özetleyelim.

Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı
Temel Kavramlar : Değişmez İşlevlerBilişsel Gelişimi Etkileyen FaktörlerEvrelerilgi Türleri
  • Şema
  • Dengelenme
  • Dengesizlik -> Adaptasyon -> Özümleme -> Uyma
  • Örgütleme
  • Olgunlaşma
  • Deneyim
  • Sosyal aktarım
  • Dengelenme
  •  Duyu Devinim
  • İşlem Öncesi
  • Somut İşlemler
  • Soyut İşlemler
  •  Fiziksel Bilgi
  • Mantıksal – Matematiksel Bilgi
  • Sosyal Bilgi

Gördüğünüz gibi Piaget yukarıdaki tablodan ibarettir.Biz öncelikle temel kavramlar olan değişmez işlevlere değineceğiz.

Piaget’ye Göre Zeka

Piaget zekayı çevreye uyum sağlama olarak tanımlamaktadır.Yaşla beraber düşüncenin içeriği değişiyor diyor.Yani hızı değil.İşte bu yüzden zekayı fazla takmıyor.

Eğer ki, yaşla beraber düşüncenin içeriği değişiyor ise buradan anlayacağımız aynı yaştaki çocuklar aynı, farklı yaştaki çocuklar farklı düşünüyor diyebiliriz.İşte bundan dolayıda zekayı çevreye uyum sağlama olarak tanımlamıştır.

Piaget kuramı tek cümle ile,

Aynı yaştaki çocuklar aynı, farklı yaştaki çocuklar farklı düşünüyor.

tanımlanabilir.

Temel Kavramlar : Değişmez İşlevler

Nasıl düşünüyoruz sorusunun cevabıdır.

Şema (Kavram, Beceri, Yapı ve Çerçeve)

Zihin dış dünyada gördüğü herşeyi genel bir tasarım olarak kaydedir.Şema içinde hem düşünce hemide hareketi barındırır.Mesela otobüs dendiğinde zihinde otobüsle ilgili oluşan bulanık resim şemadır.Ya da araba denildiğinde akla belli belirsiz genel bir tasarım olarak gelmesidir.

Dikkat!!!
Şemada, düşünce ve hareket var…

Şemaları nasıl oluşturuyoruz sorusuna cevap olarak Dengeleme yani Adaptasyonu verebiliriz.

Dengeleme / Adaptasyon

DengeDengesizlikAdaptasyon(Uyum Sağlama)ÖzümlemeDengelemek
 Uyma

Denge durumunda dış dünya bizim üzerimizde bir etki yaratmıyorsa dengededir.

Dengesizlik durumunda ise zihnimizde var olanlarla dış dünya örtüşmezse dengesizliktir.

Dengesizlik durumunda zihin adaptasyonu devreye sokar.Yani yeni duruma uyum sağlamaya çalışır.Buda özümleme ve uyma ile olacaktır.

Özümleme, yeni durumu var olanla bilmeye çalışmaktır.Özümlemeden sonra dengesizlik devam ederse uymaya geçilir.(Asimilasyon)

Uyma, yeni durumu var olanla bilemez ise uymaya geçer.Yeni şema oluşturmaktadır.Yani yeni duruma uygun kılıf oluşturmaktadır.

Dikkat!!!
Özümleme olmadan uyma olmaz.

Bütün bilişsel kuralların ortak özelliğidir.Bilgi olacak sonra yeni bilgiye geçilecek.

Yukarıdaki Dengeleme şemamızı tekrardan buraya alalım ve kendi çapımızda bir örneklendirme yapalım.

 

DengeDengesizlikAdaptasyon(Uyum Sağlama)ÖzümlemeDengelemek
 Uyma
 3 yaşında şehirde yaşayan veledin zihnindeki hayvanlar kedi, köpek, kuş, balık ve porsuk he bide maymun olsun. Bu velet belgesel izlerken yunus görürse zihnindeki hayvanlarla uyuşmayacağı için tanımlayamayacak ve dengesizlik olacaktır. Eğer yunusu balıktan farklı görüp özümseyemez ise yeni şema oluşur. ve nihayetinde yeniden denge kurulur.

 

Dikkat!!!
Özümleme, Genelleme değildir.

Benzer şekilde Uyma, Ayırt Etme değildir.

Dikkat!!!
Soru kökünde, “var olan oluşturma”, “var olan genişletme”, “var olan düzenleme”, “var olan değiştirme” varsa uymadır.
Eğer ki,
Soru kökünde, “var olan kavramı içine alma”, “var olan beceride ısrar etmek”, “var olan acıklıyor” varsa özümlemedir.

Şimdi bu konuyla ilgili son kez güzel bir örnek verip kapatalım.

Şehirde yaşayan 3 yaşındaki bir çocuk televizyondaki çizgi filmlerden dinazoru bilmektedir.Bu çocuk parka gittiğinde ilk kez kertenkele görür.Annesine “Ana bak, yavru dinazor” der.Annesi, “Ulan gerizekalı çocuğum, bu bir dinazor değil, kertenkele” der.Bu çocuğun zihninde gerçekleşen süreç şu şekildedir.
Denge
Çocuk, dinazor kavramını şema olarak kaydetmiştir ve huzurludur.
Yeni Durum
Çocuk parkta kertenkeleyi görür.
Dengesizlik
Parkta gördüğü kertenkeleyi, zihnindeki dinazor şeması ile bağdaştıramamaktadır.
Adaptasyon
Dengesizliğin sonucu olarak çocuk yeni duruma uygun adaptasyon sağlama ihtiyacı hissetmektedir.Zihin adaptasyonu devreye sokar.”Kertenkele” kavramı “dinazor” şemasına sokulmaya zorlanır.
Özümseme – Özümleme
Çocuğun zihninde daha önceden bir kertenkele şeması olmadığı için kertenkeleyi de “dinazor” olarak zihnine kodlar.Yani yeni bir kavram, eski bir kavramla tanımlanmaya çalışılır.
Uyumsama
Çocuk, kertenkelenin farklı bir varlık olduğuna kanaat getirir ve zihninde “kertenkele” adında yeni bir şema oluşturur.Çünkü “dinazor” kavramı “kertenkele” kavramını açıklamaya yetmemektedir.Artık çocuğun zihninde hem dinazor hem de ayrı bir şema olan kertenkele şeması vardır.
Dengeleme
Çocuk karşılaşılan yeni duruma uyum sağlamış ve yeniden dengeye kavuşmuştur.

Örgütleme(Organizasyon)

Şema oluştuktan sonra bu şemaları bir araya toplamaya örgütleme denir.

Soru kökünde “birleştirme“, “bir araya toplama“, “öncelik sıralama ilişkisine sokma” varsa örgütlemeyi yapıştırıyoruz.

Dikkat!!!
Örgütlenme olması için yeni bir şeyin altında toplandığını görmemiz lazım.

Örgütleme

ŞemaŞemaŞema
ÇiviÇekiçBalta

Allah tüm emekleri boşa çıkarmasın…

Hoşçakalın…

Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı” üzerine 5 düşünce

Gencay için bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir