Kategori arşivi: Rehberlik ve Özel Eğitim

Rehberlikte Örgütlenme Sistemi

  1. Merkezileşmemiş – Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli
    • Bu model, rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi esnasında, öğrenci ile etkileşim içerisinde olan tüm personelin sorumluluğunun olduğunu savunmakta ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde birinci derecede öğretmenlerin görev alması gerektiğini vurgulamaktadır.
    • Okulda psikolojik danışman varsa, psikolojik danışmanın yapması gereken, öğretmen ve yöneticilere çalışmalarında yardımcı olmak, onlara rehberlik etmek, hizmetlerde koordinasyonu sağlamaktır.
    • Bu anlayışa göre, okullarda rehberlik hizmetlerinin yürütülebilmesi için uzman(psikolojik danışman) bulunmasında zorunluluk yoktur.Öğretmenler, rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde aktif kılınmalıdır.
  2. Merkezileşmiş – Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli
    • Bu model, rehberlik hizmetlerinin ancak bu alanda eğitim almış, uzmanlaşmış kişiler tarafından yürütülebileceği görüşünü benimsemektedir.
    • Bu modelde de öğretmenlerin rehberlik çalışmalarına katılmaları beklenmektedir.Ancak öğretmenlerin katkıları, “bilgi verme” hizmetleri ile sınırlandırılmıştır.
    • Bu model, rehberlik hizmetlerinin merkezinde, psikolojik danışma hizmetini görmekte ve bu doğrultuda psikolojik danışma hizmetine ağırlık vermektedir.

Ülkemizde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütlenmesi

Bakanlık Düzeyinde Örgütlenme Sistemi

  • 1. dereceden sorumlu Milli Eğitim Bakanı’dır.
  • İşleri genel müdürlükler yapar.
  • Bakanlıkta rehberlik hizmetlerini organize eden, planlayan yürüten Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü’dür.

İl ve İlçe Düzeyinde Örgütlenme Sistemi

  • 1. derecede sorumlu İl Milli Eğitim Müdürü’dür.
  • İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürü vardır.
  • İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri, Okul Müdürlükleri, Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlükleri ve Rehberlik Hizmetleri İl Danışma Komisyonu İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısına bağlıdır.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu

  1. Yılda 2 kez toplanır.Eylül – Haziran.
  2. İl Milli Eğitim Müdürü başkandır.
  3. İl Milli Eğitim Müdürü katılıyor, yiyorsa İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı katılmasın.
  4. İlçe Şube Müdürü katılır.
  5. İlçedeki tüm RAM müdürleri katılır.
  6. RAM ve Rehberlik Danışma Hizmetleri bölüm başkanları katılır.
  7. İlköğretim ve ortaöğretimden 1 er okul müdürü katılır.
  8. Değişik kurumlarda çalışan en az 3 tane psikolojik danışman katılır.

RAM Düzeyinde Örgütlenme Sistemi

  • 1. derecede sorumlu RAM müdürü.
  • Merkez Müdür Yardımcısı/Yardımcıları vardır.

RAM Müdürü, ilin ve ilçenin rehberlik programının hazırlanmasını sağlar.(Kendisi yapmıyor birine yaptırıyor.)

Okullardan gelen raporların incelenmesini, değerlendirilmesini sağlar.

Kanundaki personelden mesleki becerisine göre bölüm başkanlığını belirler.

Kimin hangi bölümde çalışacağını belirler.

Herşeyin standartlara uygun olmasını sağlar.

İl danışma komisyonuna katılır.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölüm Başkanlığı, il veya ilçe rehberlik programını hazırlar.

Okullardan gelen program ve raporları değerlendiriyor.

İhtiyacı olanlara psikolojik danışman ve rehberlik hizmeti verir.

Okulların rehberlik servislerine bilgi ve teknik destek sağlar.

Özel Eğitim Hizmetleri Bölüm Başkanlığı, özel gereksini olan bireylerle uğraşıyor.

Kuruma başvuran özel gereksinimi olan öğrenciyle ilgili tanılama yapar.

Yönlendirme yapar.

İzleme Yapar.

Kurumlarla iş birliği yapar.

Kişilere ve ailelere destek verir.

Okul Düzeyinde Örgütlenme Sistemi

Genellikle buradan soruyorlar….***

Okul Düzeyinde Örgütlenme Sistemi

 

En çok değinilen Psikolojik Danışman/Danışmanlar ve Sınıf Rehber Öğretmenleridir.

Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri

  • Uygun fiziksel mekanı hazırlar.
  • Okulun psikolojik danışman ihtiyacını karşılanmasını sağlar.
  • Sınıf rehber öğretmenlerinin hangi sınıfa bakacağını belirler.
  • Okulun rehberlik programlarını ve uygulamalarını sağlamak ve izlemek.
  • Okul rehberlik yürütme komisyonunu kurmak ve bu komisyona başkanlık etmek.

Müdür Yardımcılarının Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri

  • Rehberlik hizmetleriyle ilgili doğrudan bir görevi yoktur.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine Yürütme Komisyonu

  • Yılda en az 3 defa toplanır.Eylül, Şubat, Haziran.
  • Başkan, Okul müdürüdür.
  • Müdür yardımcısı katılır.
  • Ne kadar psikolojik danışman varsa alayı katılır.
  • En az bir tane her sınıf düzeyinden sınıf öğretmeni katılır.
  • Okul aile birliği temsilcisi katılır.
  • Disiplin kurulu temsilcisi katılır.
  • Öğrenci temsilcisi katılır.

Psikolojik Danışma Kuramları

Psikolojik Danışmada Kullanılan Yaklaşımlar
Güdümlü(Geleneksel) Psikolojik Danışma YaklaşımıGüdümsüz(Demokratik) Psikolojik Danışma Yaklaşımı
Psikolojik danışmanın yönlendirmesinde sorunları ben çözüyorsam güdümlü.Karşıdaki insanla iletişim kurmalı, onu desteklemeli, onu özerk yapmalı ve sorunu kendi çözmesine yardımcı olmalıdır.

Psikolojik Danışma Kuramları

Varoluşçu Kuram(Existansiyalizm)
  • Bu kuram insanı, gelişme çabası içerisinde olan özgür bir varlık olarak ele almaktadır.Varoluşçu kuram’a göre, insanın yaşamdaki amacı varlığını, varoluşunu yaşamaktır.
  • İnsan özgür bir varlıktır ve yaşamı anlamlı kılan insanın kendisidir.
  • Ancak insanın varoluşunu tehdit eden bir ölüm gerçeği vardır.Bu gerçek, insanda kaygı ve mutsuzluk meydana getirir.Bu nedenle insan, yaşamın bir anlamının olmadığını düşünebilir ve bu düşünce de insanın ruh sağlığını olumsuz etkiler.
  • Bu noktada psikolojik danışmanın amacı, bireyin kendisi için sorumluluk alabilmesini, bağımsızlığını kazanabilmesini, yaşamı anlamlı kılabilmesini ve varoluşunu yeniden yaşayarak tüm potansiyelini ortaya koyabilmesini sağlamaya çalışmak olmalıdır.
  • Bu kuramda içinde bulunulan an, şimdinin farkına varılması önemli bir noktadır.Bu yaklaşıma göre psikolojik danışman, danışanın şimdinin farkına varmasını, şimdiyi yaşamasını, yaşamını anlamlı kılacak eylemlerde bulunmasını ve danışanın kendi olmasını sağlamaya çalışmalı, bu doğrultuda danışanı teşvik etmelidir.
Hümanistik(İnsancıl) Kuram – Danışandan Hız Alan

Benlik görürsen hümanistiği yapıştır.

  • Bu kurama göre insan özünde iyi bir varlıktır ve her insan kendini gerçekleştirme eğilimi ile dünyaya gelir.Bu kuramın önemli temsilcilerinden Rogers’a göre insan, gelişme gücünü kendinden alan, her an gelişmekte olan, iyiye yönelik bir varlıktır.İnsan kötü olmuşsa, bu durum çevresel faktörler, engellenmeler ve çatışmalar sonucunda olmuştur.
  • Bu kuramda danışman ile danışan arasında eşit düzeyde bir ilişki kurulması önemlidir.
  • Rogers’a göre terapi sürecinde danışan yüreklendirilir, istekli hale getirilir ve kendisini anlamasına fırsat verilirse, danışan savunucu olmaktan sıyrılıp, sorunlarını daha rahat çözebilmektedir.
  • Bu noktada danışanın kişiliğine saygı duymak, danışanı koşulsuz kabul etmek, danışanın kendi hayatını düzene koyabilmesi için ona imkanlar sunmak, danışanın özerkliğini geliştirecektir.
  • Hümanistik kuram, sorunları anlamak ve çözümlemek için “şimdi ve burada” kavramına vurgu yapmıştır.Bu kurama göre sorunları anlamak için bireyin çocukluk yaşantılarına inmeye gerek yoktur.Bugünkü durum, hem geçmişin sonu hem de geleceğin başıdır.Şimdiye eğilmek, şimdide hissedilenlere yoğunlaşmak daha önemlidir.
Psikanalitik Kuram
  • Bu kurama göre insan doğası doğuştan kötüdür.Çünkü cinsellik ve saldırganlık gibi iki tane yıkıma yönelik dürtünün hegemonyası altındadır.Psikanalitik kurama göre insan davranışları esas olarak bilinçaltı süreçlerle bağlantılıdır.
  • Bireyin toplumca onaylanmayan, yasaklanan, engellenen duygu, istek, arzı ve düşünceleri bilinçaltına itilmekte ve bilinçaltına itilen bu durumlar davranışları etkilemektedir.
  • Bu doğrultuda danışman, bilinçaltına itilmiş her şeyin açığa çıkmasını ve bunların yorumlanmasını sağlayarak bireyin bilinçli hale gelmesine yardımcı olur.
  • Bireyin bilinçaltında bulunan her şeyi açığa çıkarmak, ancak bir takım analitik yöntemlerle ve uzmanların yönlendirmesinde gerçekleşecek bir durumdur.
  • Bu noktada Psikanalitik kuram psikolojik ölçme araçlarından ve projektif testlerden yararlanmaktadır.Bu testlerle birlikte özellikle rüya analizi, serbest çağrışım, transferans(aktarım), yorumlama bu süreçte kullanılan tekniklerdir.
Davranışçı Kuram
  • Bu kurama göre insan doğuştan ne iyidir ne de kötüdür.İnsan doğası doğuştan nötr’dür.Boş bir levha(Tabula Rasa) gibidir.
  • Bütün davranışlar öğrenilmiştir.Kişiliği belirleyen davranışların hepsi sonradan kazanılmıştır.
  • Davranışçı kurama göre, insan sorunlarının çoğu öğrenilmiş sorunlardır.
  • Bu doğrultuda davranışçı kuram, istenmeyen davranışları, sorunları ortadan kaldırmak ve bunların yerine istenen davranışları yerleştirmek ister.Bunun için danışman, çevresel koşulları değiştirip, kontrol altında tutarak sağlıksız davranışları sağlıklı olanla değiştirir.
  • Davranışçı kuram, istenmeyen davranışları, sorunları ortadan kaldırmak için de klasik ve edimsel(operant) koşullanmanın ilkeleri başta olmak üzere birçok teknikten(sistematik duyarsızlaştırma, eşik yöntemi, bıktırma yöntemi, zıt uyarıcılar yöntemi, pekiştirme tarifeleri) yararlanmaktadır.
Akılcı – Duygusal Kuram(ABC Yöntemi)(ALBERT ELLİS)
  • İnsan hem rasyonel(akılcı) hem de irrasyonel(akıl dışı) düşünme potansiyeline sahip bir varlıktır.Bir başka deyişe, insanda hem mantıklı ya da doğru düşünme hem de mantıksız ya da çarpık düşünme potansiyeli vardır.
  • Ancak insanın verimi, başarısı, mutluluğu rasyonel düşünce ve davranışlarına bağlıdır.
  • Bireyin duygu, düşünce durumu, olayları anlamlandırma biçimi bireyin gideceği yönü, hareket tarzını belirlemektedir.Akılcı – Duygusal kuramda amaç, bireyin sahip olduğu mantıklı ve akılcı olmayan yaklaşımlarını, içsel konuşmalarını, akılcı ve mantıklı olan yaklaşımlarla, içsel konuşmalarla değiştirmesini sağlamaktır.
  • Bu kurama göre, bireyin mantıklı ve akılcı olmayan yaklaşımlarını, içsel konuşmalarını değiştirmek için de danışman bilişsel düşünce ile yoğum bir şekilde mücadele etmelidir.
  • A(Bir olay, mesela sınav) ————-> B(Olayları algılama ve anlamlandırma biçimi) ————-> C(Bir sonuç, sınav kaygısı)
Gestalt Terapisi
  • Bu kurama göre, bütün, kendisini oluşturan parçaların toplamından daha farklı ve daha anlamlıdır.
  • İnsan da bir bütün olarak çalışır.İnsan, organizmasını oluşturan parçaların bir toplamı değil, bu parçaların bir bütünlük içinde koordinasyonu ile bir sistemdir.
  • Ruh sağlığının temelinde bütünlük ve denge yatar.Bu bütünlük, denge bozulduğu anda ise, ruhsal sorunlar açığa çıkar.
  • Gestalt Terapisi’ne göre, organizmadaki denge hali psikolojik sağlığın temelidir.Ruh sağlığının temelinde, birçok farklı kişilik özelliğine rağmen, insanın bütün olarak dengede bulunuyor olması yatar.
  • Bu terapide danışmanın amacı, bireyin duygu, düşünce ve davranışlarında bütünlüğe ulaşmasını sağlayarak dengesizliği gidermektir.
  • Dengesizliği gidermek, dengeye erişmek için de, yarım kalan işlerin, bitirilmemiş işlerin bitirilmesi önemlidir.
  • Ayrıca bireyin geçmiş ve gelecekten ziyade şimdiye odaklanması, şimdide hissedilenlere yoğunlaşması bu terapide önemli bir noktadır.
Gerçeklik Terapisi(Glasser)

Bu kurama göre, yaşamanın amacı başarılı bir kimlik kazanmaktır.

  • Bu kurama göre, insanın asıl amacı başarılı bir kimlik kazanmaktır.
  • Bu kuramın en önemli temsilcisi Glasser’e göre psikolojik sağlığa ilişkin en önemli faktör, başarılı kimlik duygusuna sahip olmaktır.Başarılı kimliğin en temel özelliği ise bireyin kendisine olumlu değer biçmesidir.
  • Başarılı bir kimlik edinmek için bireyin sorumlu davranması, davranışlarının sorumluluğunu alması, gerçeği kabul etmesi şarttır.Eğer birey, gerçeklerle yüzleşmekten kaçar, sorumluluk üstlenmez, davranışlarının sorumluluğunu almaz ise sonuçta başarısız bir kimlik edinir ve bu kimliğin sonucu olarak yalnızlık ve acı duyguları çekebilir.
  • Gerçeklik terapisinde amaç, bireyin sorumluluk alma, gerçeklerle yüzleşme gibi becerileri edinmesine yardımcı olmak ve bireyin başarılı bir kimlik edinmesini sağlamaya çalışmaktır.
Fenomenolojik Kuram
  • Bu kurama göre bireyin davranışlarını etkileyen, biçimlendiren en önemli etken, bireyin kendisini ve çevresini o esnada anlamlandırma biçimi, bir başka deyişle fenomenidir.
  • Fenomen, kişinin öznel yaşantıları, kişinin kendisini ve dış dünyayı kendine özgü şekilde algılaması, anlamlandırma biçimidir.
  • Bu kurama göre, bireyin yalnızca dış görünüşüne ve davranışlarına bakarak anlamak, tanımak olanaksızdır.
  • Bireyi anlamak için onun iç dünyasına inmek, onun algı alanı içerisinde nelerin olup bittiğini görmek, onun olayları anlamlandırma biçimini anlamak gerekmektedir.
Transaksiyonel Analiz

İnsanlar doğuştan prens veya prensestirler ancak yaşama girince kurbağaya dönüşüyorlar.

  • Bu kuramın en öneli temsilcisi Berne, insan doğasıyla ilgili olumlu bir inanışa sahipken, insan yaşamıyla ilgili kötümser bir görüş belirtir.
  • Ona göre bireyler hayata olumlu bir yaşam rolüyle merhaba derler, ama çocukluk dönemindeki olumsuz yaşantılar, telkinler, etkileşimler çocuğun kendisini farklı algılamasına yol açmakta ve bireyin olumlu yaşam konumunu kaybetmesine yol açmaktadır.Sonrasında ise, patolojik gelişim ortaya çıkmaktadır.
  • Berne, Freud’dan çok etkilenmesine rağmen, geliştirdiği kuram psikanalitik kuramdan farklıdır.Yaklaşım, kişilik kuramında “çocuk”, “anne – baba” ve “yetişkin” benlik durumlarını kullanır.Transaksiyonel Analiz kuramında yer alan benlik durumları Freud’un, “id, ego ve süper ego” kavramlarıyla benzerlik göstermektedir.
  • Transaksiyonel Analiz Kuramı’na göre, ruhsal anlamda sağlıklı olan bireyler, her üç benliği duruma göre kullanırlar.Kimi yerde çocuk benlik durumunu kullanırken, kimi durumda ise yetişkin benlik durumunu kullanabilir.
  • Özellikle yetişkin benlik durumu, çocuk ve ana – baba benlik durumları arasında arabulucu görevindedir.
Elektik Kuram(Sentezci Kuram)
  • Elektik yaklaşıma göre, her psikolojik danışma kuramı, psikolojik danışma sürecini tek başına, herkesi tatmin edecek ve her türlü soruna cevap verecek şekilde yürütemez.
  • Her yaklaşımın tek tek incelendiğinde yeterli ve yetersiz yönleri vardır.
  • Bu doğrultuda bir kurama bağlanmak yerine, psikolojik danışma kuramlarını bir arada ve bireyin durumuna, problemin niteliğine göre ayrı ayrı kullanmak daha uygun olacaktır.

Çatışma ve Çatışma Çözme Yöntemleri

İletişimde birinin davranışları diğerinin ihtiyaçlarına ters düşüyor, onu engelliyor ya da değerleri birbirine uymuyorsa, bu kişiler arasında çıkan sürtüşmeye “çatışma” denir.Dolayısıyla çatışma bir ya da birden fazla kişinin herhangi bir konu üzerinde anlaşmazlığa düşmesidir.Çatışma durumunda kişilerin istek ve amaçları birbirine uyuşmamaktadır.Bu nedenle kişiler, istek ve amaçlarını gerçekleştirmek adına çeşitli yöntemlere başvurmaktadır.Bu yöntemlere çatışma çözme yöntemleri denmektedir.Bu yöntemlerden bazıları çatışmaları etkin bir şekilde çözmeye yardımcı olurken bazıları da çatışmayı çözmede etkisiz kalmaktadır.Bu yöntemler özetle; ayıcık, kaplumbağa, köpekbalığı, tilki ve baykuş yöntemidir.

Ayıcık Yöntemi

Ayıcık Yöntemi

Alttan alma taktiğidir.

KendiKarşı Taraf
Ayıcık için ilişki çok önemli. amaç pek önemli değildir.İlişkilerin bozulmaması için çatışmayı yatıştırmaya çalışırlar.
Kaplumbağa Yöntemi

Kaplumbağa Yöntemi

Geri çekilme, iletişimden kaçma taktiğidir.

KendiKarşı Taraf
– 
Kaplumbağalar çatışmadan kaçınmak için geri çekilirler.Çatışma yaratan sorunlardan ve kişilerden uzak dururlar.
Köpekbalığı YöntemiKöpekbalığı YöntemiGüç kullanma, zor kullanma taktiğidir.

KendiKarşı Taraf
+– 
Kendi amaçları çok önemli, ilişkileri ise önemsizdir.Bu nedenle kendi çözüm önerilerini kabul etmesi için, çatıştığı kişiyi zorlar ve karşısındaki kişi üzerinde güç kullanmayı dener.
Tilki YöntemiTilki YöntemiUzlaşma, orta yolda buluşma.

KendiKarşı Taraf
+
Orta derecede girişimcilik ve iş birliği içeren bu stratejiyi kullanan bir kişinin amacı, her iki tarafı da kısmen tatmin eden, karşılıklı olarak kabul edilebilir, uygun bazı çözümler bulmaktır.
Baykuş Taktiği

Baykuş Taktiği

Yüzleşme taktiğidir.En mantıklı çözümü bulmaya çalışır.Psikolojik danışman taktiğidir.

KendiKarşı Taraf
++
Baykuşlar hem amaçlarına hem de ilişkilerine çok önem verirler.Çatışmaları, çözülmesi gereken sorunlar olarak görürler ve hem kendilerinin hem de diğer kişinin amaçlarına ulaşabileceği bir çözüm ararlar.
Ayıcık, Kaplumbağa ve Köpekbalığı olumsuz çatışma çözme taktikleriyken, Tilki ve Baykuş olumlu çatışma çözme taktikleridir.

Bireyi Tanıma Teknikleri

Test Teknikleri(Psikolojik Testler)

  • Test teknikleri psikolojik testler olarakta bilinir.
  • Test teknikleri çoğunlukla standart, basılı, yapılandırılmış testlerdir.
  • Psikolojik testler üzerinde ekleme, çıkarma, değiştirme yapılamaz.
  • Test teknikleri çoğunlukla uzmanlarca kullanılır.Çünkü başarı testi var, o yüzden çoğunlukla diyoruz.
  • Test teknikleri okullarda daha çok yönlendirme amacıyla kullanılır.
  • Yönlendirme yaparken tek bir testin sonucuna göre hareket edilmez.
  • Yönlendirme yaparken en az iki testin sonucu alınır.

Maksimum Performans Testleri

Yetenek Testleri
Yetenek, bireyin doğuştan getirdiği, sonradan da kendi yaşantıları ve eğitim yaşantıları yoluyla biçimlendirip geliştirdiği bir özelliktir.Yani bir başka deyişle bireyin bir şeyi yapabilme gücüdür.Yönlendirmede öncelikle dikkate alınacak Yetenek Testleridir.

Bireyin bir alandaki başarı düzeyini yordamada sonucuna en çok güvenilecek niteliktir.

Genel Yetenek Testi

Bireyin genel anlamdaki akademik, zihinsel veya fiziksel durumunu gösteren testlerdir.(Zeka Testleri, TKT, YGS, ALES, KPSS)

Özel Yetenek Testi

Bireyin özel bir alandaki akademik, zihinsel veya fiziksel durumunu gösteren testlerdir.

Başarı Testleri(Bilgi Testleri)
Başarı testleri, herhangi bir eğitim ya da öğretimin etkisini ölçmek amacıyla düzenlenmiş testlerdir.Bir başka ifadeyle başarı testleri, bireyin bilgi düzeyini, öğrenme düzeyini veya öğrenme eksikliklerini görmek amacıyla hazırlanmış testlerdir.

Davranış Testleri

Envanterlere Karışan Hata Türleri
Orta Yol Cevap Verme ya da Boş Bırakma HatasıEnvanteri cevaplayan kişinin, envanterde yer alan sorular içerisinde daha çok “bazen”, “kararsızım” gibi orta yol cevapları işaretlemesi veya seçeneği boş bırakmasıdır.

Yanıltma Hatası

Cevaplayan kişinin, soruya içinden geldiği gibi cevap vermek yerine, kendi amacına uygun olan yanıtlar vererek gerçek durumunu saklamasıdır.

Sosyal Kabul Hatası

Cevaplayan kişinin, kendi gerçek durumunu yansıtmak yerine, toplum tarafından onaylanacak, kabul görecek cevaplar vermesidir.

İlgi Envanterleri
Bireyin baskı ya da zorlama altında kalmadan her hangi bir uyarıcıya ilişkin sevip sevmeme, hoşlanıp hoşlanmama, haz, keyif, zevk alıp almama durumudur.
Tutum Ölçeği
Bireyin herhangi bir uyarıcıya ilişkin bakış açısı, eğilimi, yaklaşım tarzı ve düşünce biçimidir.Tutum içerisinde, duygu, düşünce ve davranış olmak üzere üç boyut barındırır.
Kişilik Testleri
Kişilik, Bizi diğer insanlardan ayıran bizi biz yapanların toplamıdır.Huy(Mizaç) + Karakter + Üslup = Kişilik

Huy(Mizaç), doğuştan gelir.

Karakter, sonradan edinilen özelliklerdir.Kişiliğin toplumsal boyutudur.Alışkanlıklarımızdır.

Üslup, herkesin kendine göre bir tarzı, yöntemi vardır.

Objektif Kişillik Testleri

Yapılandırılmış uyarıcılardan oluşan testlerdir.Burada yapılandırılmış kelimesinden kasıt, herkes için aynı şeyi ifade eden uyarıcılar ifade edilmektedir.

Projektif(Yansıtma Testi)

Yarı yapılandırılmış veya az yapılandırılmış uyarıcılardan oluşan testlerdir.

Notlar

  1. Kişilik testleride yönlendirmede dikkate alınır.
  2. Bu testler kliniklerde ve ruh sağlı merkezlerinde de çokça kullanılır.

Dikkat!!!
Yetenek, ilgi ve başarı; tutum, değer ve kişilikten önce gelir.

Yönlendirme yaparken yetenek, ilgi ve başarı testi sonuçları öncelikli dikkate alınır.

Yetenek > İlgi > Başarı

Değer, bir eyleme yönelirken eylemin maddi ya da manevi getirilerine odaklanmaktır.

Standart Başarı Testleri > Öğretmen Yapımı Başarı Testleri

Genel Notlar

  1. Bir kısım yetenek testleri ile(kastım zeka testi dışındakiler) ilgi, tutum ve değer ölçeklerinin hazırlanması, değerlendirilmesi, yorumlanması ve sonuçlarının öğrencilerle paylaşılması uzmanlık ister.Ancak bu testlerin uygulanması esnasında öğretmenler uzmanlara yardımcı olabilir.
  2. Kişilik testleri ve zeka testlerinin ise her bir aşaması uzmanlık ister.

Test Dışı Teknikler

Gözleme Dayalı Teknikler

Gözlem
Doğal GözlemKişiyi kendi ortamında, ortama müdahale etmeden gözlemek.

Sistematik Gözlem

Eğer koşulları, şartları değiştiriyorsak, benim oluşturduğum şartlarda gözlem yapıyorsak sistematik gözlemdir.

Olay – Vaka(Anekdot) Kaydı
Yapılan bir gözlemin olduğu gibi objektif bir biçimde kaydedilmesidir.
Gözlem Listesi
Çeşitli davranışların bireyde olup olmadığını, var, yok, evet, hayır, artı, eksi şeklinde kaydedilmesidir.
Özellik Kayıt Çizelgesi
Şablon, format olarak gözlem listesinin birebir aynısıdır.Gözlem listesinde birden fazla özelliğe yöneliktir.Özellik kayıtta tek bir özellik vardır.
Derecelendirme Ölçeği
Bir özelliğin bireyde bulunma derecesidir.Gözlenme sıklığıdır.Sayısal Derecelendirme Ölçeği

Bir özelliğin bireyde bulunma derecesi sayılarla ifade edilir.

Grafiksel Derecelendirme Ölçeği

Bir özelliğin bireyde bulunma derecesi yatay veya dikey grafiklerle ifade edilir.

Betimsel Grafiksel Derecelendirme Ölçeği

Yatay bir düzlem üzerinde her bir derecenin ne anlama geldiği betimlenerek ifade edilir.

Derecelendirme Ölçeğine Karışan Hatalar

  • Genelleme Hatası
    Gözlem yapan kişinin birey hakkındaki genel görüş, inanış ve kanısını kişinin gözlenen özel ve farklı niteliklerine de genellemesidir.Başka bir ifade ile gözleyen kişinin bireyde gözlediği iyi ya da kötü bir özelliğin etkisinde kalarak diğer tüm özellikleri buna göre derecelendirmesidir.
  • Kişisel Yanlılık Hatası
    Görüşmecinin değerlendirme yaparken kendi duygu ve düşüncelerinin etkisinde kalması, kişiyi aynı ya da birbirine yakın derecelerle ifade etmesi durumudur.Hep olumlu -> Bonkörlük
    Hep olumsuz -> Cimrilik, Nankörlük
    Ortaysa eğer -> Merkeze yığma
  • Mantık Hatası
    Eğer gözlemci saçmalıyorsa mantık hatasıdır.Elmayla armut karıştırmak mantık hatasıdır.
  • Gözlem Yetersizliği Hatası
    Gözlenen birey hakkında uygun yargılara ulaşacak kadar süre gözlem yapılmadan sonuca ulaşılması ve elde edilen verilerden hareketle birey hakkında değerlendirme yapılmasıdır.
  • Anlam Hatası
    Bu durum, çoğu kez kanı bildirilecek özelliğin iyi anlaşılamaması veya yanlış anlaşılmış olmasından kaynaklanmaktadır.Birkaç anlama gelen, yorum farklılığı doğurabilecek ifadeler bu hataya neden olabilir.

Kendini Anlatma Teknikler

Otobiyografi
Bireyin öz yaşam öyküsünün kendisi tarafından yazılı olarak anlatılması tekniğine otobiyografi denir.

Bireyin kendisini, bir olaya ilişkin duygu ve düşüncesini anlatmasıdır.

Sınırlı Otobiyografi

Bir konu hakkında birey kendini ifade ediyor.

Serbest Otobiyografi

Bir konu yok.Anlatıyor işte 🙂
Burada dikkat etmemiz gereken nokta, özellikle serbest otobiyografiyi bir uzmanın yorumlaması iyi olur.

Arzu(İstek, Dilek) Listesi
Özellikle okul öncesi ve ilköğretim döneminde kullanılabilen arzu listeleri, öğrencinin doyurulmamış ihtiyaçlarını, açığa vuramadığı duygularını, umut ve beklentilerini ortaya çıkarmak amacıyla düzenlenen sorulardan oluşmaktadır.Bu sorular daha çok düşsel durumlar içermektedir.

Bireyin açığa vuramadığı, dışa vurulmamış, duygu ve düşünceleri açığa çıkarmak.

Okul öncesi ve ilk okulda çok daha etkili olur.Çünkü daha hayal gücüyle düşünüyorlar.

Zaman Cetveli
En basit şekli ile günün saatlerini gösteren bir sayfaya, öğrencinin sabahtan yatıncaya kadar yaptığı faaliyetleri, çeşidi ve süresi ile kaydetmesidir.

Bu teknik daha çok eğitsel rehberlik amaçlı kullanılır.

Problem Tarama Listesi
Öğrencilerin sağlık, okul, öğretmen, ders, aile, toplumsal ilişkiler, kız-erkek arkadaşlığı, mesleki gelecek ve kişiliklerine ilişkin problemlerini kendi görüşleriyle ortaya çıkarmak ve bu problemlerin giderilmesi için çözüm yollarını belirlemek amacıyla uygulanır.Öğrencinin önemli problemlerini belirlemeye yardımcı olduğu gibi grubun ortak sorunlarını saptamaya ve bunları çözmeye de yardımcı olur.

Standart bir tekniktir.

Bireyin genel problemlerini, ihtiyaç ve beklentilerini tespit etmek amaçlı kullanılır.

Genel problemleri, ihtiyaç ve beklentileri tespit ediyoruz.

Bu teknik özellikle program hazırlama sürecinin başında kullanılır.

Anket(Soru Listesi)
Belirli bir konuda, farklı bireylerin, kişisel olarak görüşlerini, tutum ve duygularını saptamak amacıyla hazırlanmış soru listesidir.

Açık Uçlu Soru

Yoruma açık soru.

Kapalı Uçlu Soru

Yorum yok.Anketlerde en fazla bu kullanılır.

Derecelendirilmiş Soru

Duygunun, düşüncenin derecesini belirliyoruz.

Literatürde iyi bir anket açık uçlu ve derecelendirilmiş sorulara yer veren ankettir.

Öğrenci Tanıma Formu(Fişi)
Öğrenci hakkında öğrenilmek istenen bazı genel bilgileri elde etmek üzere düzenlenen ve öğrencinin sağlık durumu, sosyal durumu, ailesinin ekonomik durumu gibi konulara ilişkin olarak hazırlanmış olan sorulara yer verilen tekniktir.
Kime Göre Ben Neyim?
Öğrencinin kendisini, kendi bakış açısı ve başkalarının bakış açısı doğrultusunda değerlendirmesine yönelik tekniktir.

Bireyin kendisini kendi gözünde ve başkalarının gözünde nasıl gördüğünü tespit etmeye yöneliktir.

Öz Benlik

Bu teknik bireyin benlik algısını tespit etmeye yardımcıdır.

Başkalarının Görüşlerine Dayalı Teknikler

Bu gruptaki tekniklerin sonucu genellikle bireye verilmez.

Sosyometri
KPSS tarafından en çok sorulan tekniktir.

Bireyin üyesi bulunduğu grup içinde sosyal statü ve durumunu sağlamak, bir grupta karşılıklı kişisel ilişkileri ortaya çıkarmak için kullanılan tekniktir.

Sosyometri sonucunda şu cevaplara ulaşılabilir.

  • Sınıfta bir bütünlük var mıdır?
  • Sınıfta gruplaşmalar var mıdır?
  • Çok ve az istenenler kimlerdir?
  • Hiç istenmeyenler var mıdır?Varsa kimlerdir?
  • Hiç kimseyi istemeyen veya kimse tarafından istenmeyen, yalnız öğrenciler var mıdır?Varsa kimlerdir?
  • Kız ve erkek arkadaşlıklar ne durumda ve ne düzeydedir?

Sosyometri sonuçları, tablo ve sosyogramlarla ifade edilmektedir.

Bir grubun sosyal yapısını, iletişim dokusunu, gruptaki iletişim ve etkileşim biçimini, ilişki türlerini tespit etmeye yöneliktir.

Sosyometri Tablosu

Sosyometri Tablosu

Sosyometri tablosu detay vermez.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sosyogram

Sosyogram

Sosyogramda tespit edilen kişilik tipleri ya da ilişki türleri şunlardır,

  • Liderler, bunlar sınıfta ya da grupta bulunan diğer üyeler tarafından en çok tercih edilen kişilerdir.
  • Yalnızlar, sınıfta veya gruptaki üyelerden hiçbiri tarafından seçilmemiş kimselerdir.
  • Çekimserler, arkadaşları tarafından yazıldığı halde kendisine verilen sayıda arkadaş adı yazmada çekimser davrananlardır.
  • Dengesizler, kendilerini isteyenleri istemeyip başkalarını isteyenlerdir.
  • İkili Çekenler/Karşılıklı Çekenler, sadece karşılıklı olarak birbirini tercih etmiş olan iki arkadaşı anlatan sosyometri kavramıdır.
  • Klikler, gruptan soyutlanmış ama kendi aralarında ilişki yani birbirlerini seçen karşılıklı çekenlerden oluşan alt gruplardır.

 

Kimdir Bu?
Öğrencilerin, birbirlerini ve kendilerini nasıl gördüklerini, gerçekçi bir şekilde değerlendirip değerlendirmediklerini ortaya çıkarmaktadır.Başka bir deyişle, kişinin kendisini nasıl gördüğü, başkalarını nasıl gördüğü ve başkalarının onu nasıl gördüğünü ortaya çıkarmaktadır.

Grupta yer alan bireylerin birbirlerini nasıl gördüğünü tespit etmeye yöneliktir.

Sosyal Uzaklık Ölçeği
Sosyometri tekniğine benzeyen, grup içi ilişkileri belirlemeye yarayan bir tekniktir.Bu teknikte sınıf rehber öğretmeni sınıf listesinin karşısına beşli bir derecelendirme yapar.”1″ için “en yakın”, “5” için “en uzak” yazar.Öğrencilerden ölçeği alan kişinin kendi isminin üzerini çizdikten sonra arkadaşlarını kendilerine yakınlık ve uzaklık derecesine göre derecelendirmesini ister.Sınıftaki her öğrenci, diğer öğrencileri hazırlanan bu beşli derecelendirmeye göre değerlendirir.

Grupta yer alan her bir bireyin, grupta yer alan her bir bireyi kendisine olan yakınlığından uzaklığına doğru derecelendirdiği tekniktir.

Rol Dağıtım Tekniği
Kimdir bu tekniğiyle aynı amaçtadır.

Etkileşime Dayalı Teknikler

Görüşme(Mülakat)

Görüşmeye Karışan Hatalar

Tanıma Hatası

Görüşülen kişilerde ortak olan olayların veya işaretlerin tanınmaması, bunlara dikkat edilmemesi veya bunların küçümsenmesidir.

İhmal Hatası

Özellikle görüşmelerin raporlaştırılması, not alma esnasında bazı olayların ve özelliklerin önemsenmeyerek ihmal edilmesi durumudur.

Derleme Hatası

Görüşülen kimsenin cevapları hatırlanırken bunların abartılması, büyütülmesidir.Bir bilginin yerine bir başkasını koyma, görüşme özelliğinin tam yansıtılmasına engel olur.

Yerini Değiştirme Hatası

Görüşmecinin olayların sırasını ve olaylar arasındaki bağlantıyı doğru hatırlayamamasından kaynaklanan hatadır.

Psikodrama
Bana özgü bir şeyi canlandırıyoruz…
Sosyodrama
Sosyal bir olayı canlandırıyoruz.
Rol Oynama
Bireyin empati becerisini geliştirir.
Oyun Terapisi
Önceden hazırlanmış bir oyun ortamında serbestçe oynarken çocukların duygu ve davranışlarının gözlem yolu ile incelenmesine yarayan bir terapi tekniğidir.

Diğer Teknikler

Bibliyoterapi
Kaynak, kitap tavsiye etmek.

Film önermek ise Sineterapi…

Vak’a İncelemesi
Bir vak’anın ayrıntılı olarak incelenmesi, analiz edilmesidir.
Vak’a Konferansı(Vak’a Tartışması)
İşin içerisinde birden fazla kişi var.

Vak’a ile ilgili uzman kişiler bir araya gelir.Vakayı kendi aralarında tartışıp, değerlendirirler.

Veli Görüşmesi
Öğrencinin ailevi özelliklerini sağlamak hem de aile ile iyi ilişkiler geliştirmek ve onların desteğini almak adına öğrenci velileri ile gerçekleştirilen görüşmelerdir.
Ev Ziyaretleri
Öğrencinin aile ortamı hakkında bilgi toplamak, böylece onu daha iyi tanıyarak onun kendi kendini tanımasına yardımcı olmak amacıyla yaşadığı ortama düzenlenen ziyaretlerdir.

Toplu Dosya
(Öğrenci Gelişim Dosyası)
(Ruhsal Dosya)

 Bu yukarıdaki tekniklerin alayı bu dosyada saklanır.

Öğrenciye ilişkin çeşitli yollarla elde edilen bilgilerin sınıflandırılarak ve özetlenerek kaydedildiği dosyalara “toplu dosya, gelişim dosyası, öğrenci tanıma ve izleme dosyası vb.” isimler verilmektedir.

Toplu dosyalarda kişiye özgü özel bilgilerin(psikolojik, tıbbi ve yasal inceleme sonuçları vb. gibi) gizliliğinin korunması güç olduğu için yer almaması daha uygundur.Çünkü toplu dosyalar okul yöneticilerine, öğretmenlere, danışmanlara, öğrencilerin kendilerine ve hatta velilere de açık olabilecek dosyalardır ve onların yararlanmasına sunulan dokümanlardan oluşur.

  • Kimlik bilgileri,
  • Ailevi bilgiler,
  • Öğrencinin eğitim yaşantısına ilişkin bilgileri(En geniş ve en fazla yer kaplayan bölüm burasıdır.)
  • Kişisel bilgileri(Gizlilik düzeyi en yüksek olan bölüm burasıdır.)

Toplu Dosyaya Konulmaması Gereken Bilgiler

  1. Rehberlik servisinde yapılan görüşme ve danışma sonuçları.
  2. Psikolojik testlerin sonuçları.
  3. Adli ve yasal inceleme sonuçları.
  4. Psikiyatri inceleme sonuçları.
  5. Sosyal hizmet raporları.

 

Test Dışı Tekniklerde,

Gözleme Dayalı Tekniklerinin tamamını(Gözlem, Olay(Anekdot) Kaydı, Gözlem Listesi, Özellik Kayıt Çizelgesi, Derecelendirme Ölçeği) öğretmenler kullanabilirler.

Kendini Anlatma Tekniklerinin tamamını(Otobiyografi, Arzu(İstek, Dilek) Listesi, Zaman Cetveli, Problem Tarama Listesi, Anket, Öğrenci Tanıma Formu(Fişi), Kime Göre Ben Neyim?) öğretmenler kullanabilirler.

Başkalarının Görüşlerine Dayalı Tekniklerinin tamamını(Sosyometri, Kimdir Bu?, Sosyal Uzaklık Ölçeği, Rol Dağıtım Tekniği) öğretmenler kullanabilir.

Etkileşime Dayalı Tekniklerinin(Görüşme(Mülakat), Rol Oynama) öğretmenler kullanabilir lakin diğerleri(Psikodrama, Sosyodrama, Oyun Terapisi) uzmanlık ister.

Diğer Tekniklerde ise (Bibliyoterapi, Vaka İncelemesi, Vak’a Konferansı) uzmanlık ister.Veli Görüşmesi ve Ev ziyaretleri öğretmenler kullanabilir.

Holland’ın Kişilik Kuramı

Holland’a göre meslek seçimi kişiliğin bir yansıması, bireyin çevre ile ilişkisinde benimsediği uyum yönteminin, bir meslek olarak ifade edilmesidir.

Kişilik TipiKişilik Tipinin Belirgin ÖzellikleriKişilik Tipine Uygun Mesleki Çevreler
Gerçekçi
(Realistik)
Sabırlı, pratik, maddeci, doğal, kas faaliyeti ve motor koordinasyonu gerektiren işlerde başarılı olan, açık havada çalışmaktan hoşlanan, nesneler, eşyalar, makineler ve hayvanlarla ilgili etkinliklerle ilgilenen kişilerdir.Otomobil tamirciliği, her çeşit araç teknisyenliği, mühendislik, ziraat işleri, veterinerlik, ormancılık, denizcilik, beden eğitimi öğretmenleri, sporcular örnek olarak gösterilebilir.
Araştırıcı
(Entellektüel)
Analitik düşünce yapısına sahip, rasyonel, eleştirel, titiz, sabırlı, yöntemci, içe dönük(popüler olmaktan hoşlanmayan), bilimsel faaliyetlerden hoşlanan kişilerdir.Biyolog, genetik bilimci, matematikçi, kimyager, fizikçi, araştırmacı, antropolog, akademisyen, bilim adamı örnek olarak gösterilebilir.
Sanatçı
(Artistik)
Heyecan ve coşkuları dengesiz, hayalci, fevri, karmaşık, sezgileri güçlü, bağımsız, duygusal, duyarlı ve etkileyici, estetik faaliyetlere ilgili, yaratıcı çalışmalarda başarılı kişilerdir.Yazar, ressam, aktör, tiyatrocu, müzisyen, dekoratör, heykeltıraş, mimar örnek olarak gösterilebilir.
SosyalYardımsever, sorumluluk sahibi, sosyal, iş birliğine yatkın, empati kurabilen, içten, sabırlı, nazik ve anlayışlı, başkalarına yardım etmeye istekli kişilerdir.Sosyal hizmetler uzmanı, psikolojik danışman, psikolog, halkla ilişkiler uzmanı, öğretmenler örnek olarak gösterilebilir.
GirişimciDışa dönük, enerjik, kendine güvenen, atılgan, fevri, ikna yeteneği yüksek, sabırsız, meraklı, maceracı, iyimser, sosyal, konuşkan kişilerdir.Satıcı, pazarlamacı, komisyoncu, politikacı, avukat, reklamcı, gazeteci örnek olarak gösterilebilir.
GelenekselDikkatli, titiz, itaatkar, tutarlı, esnek olmayan, düzenli, sabırlı, öz denetimli, vicdanlı, hayal gücünden yoksun, dengeli, kurallara bağlı, sistematik çalışmaktan hoşlanan kişilerdir.Veznedar, kütüphaneci, postacı, muhasebeci, finans elemanı, asker, polis, memur, hakim, savcı örnek olarak gösterilebilir.

Mesleki Danışma Kuramları – Super’ın Benlik Kuramı

Benlik;
Bireyin kendini algılama, değerlendirme biçimidir.Ben kimim sorusunun cevabıdır.

Mesleki gelişim yaşam boyu devam eder.

Super’ın kuramı, Benlik Kuramı ya da Öz Kuramı olarak da bilinir.Super’a göre meslek seçimi bireyin kendini algılama biçiminin, bir başka deyişle benlik algısının bir ifadesidir.Super’in Benlik Kuramı’nda mesleki gelişim şu evrelere ayrılarak incelenmiştir.

  1. Büyüme(Özdeşleşme) Evresi (14 Yaşa kadar)
    • Hayal Basamağı (4 – 10 Yaş)
    • İlgi Basamağı (11 – 12 Yaş)
    • Yetenek Basamağı (13 – 14 Yaş)
  2. Araştırma(Keşfetme) Evresi (14 – 24 Yaş)
    • Deneme Basamağı (14 – 18 Yaş)
    • Geçiş Basamağı (19 – 21 Yaş)
    • Sınama ve İzleme Basamağı (22 – 24 Yaş)
  3. Yerleşme Evresi (25 – 44 Yaş)
  4. Koruma, Devam Ettirme Evresi (45 – 64 Yaş)
  5. Çöküş Evresi (65 yaş ve sonrası)
    • Yavaşlama Basamağı (65 – 70 Yaş)
    • Tam Emeklilik Basamağı (71 Yaş ve sonrası)

Mesleki Danışma Kuramları – Gingzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı

Gingzberg ve arkadaşları, meslek seçiminin bir anda gerçekleşen bir olay değil, çocukluktan yetişkinliğe kadar uzanan dönemi kapsayan bir gelişim süreci olduğunu ileri sürmektedir.Bu kuram mesleki gelişim sürecini 3 basamak halinde incelemektedir.

  1. Hayal(Fantezi Seçimler) Dönemi ( 5 ya da 7 – 11 Yaş)
    Gingzberg’e göre bu yaşlar arasında mesleki tercihlerde zevk ilkesi önemli rol oynar.Çocuklar bu dönemde hoşlandıkları meslekleri edinmek istediklerini söylerler.
  2. Geçici Seçimler(Deneme) Dönemi (11 – 17 Yaş)
    Geçici seçim döneminde seçimler geçici ve deneyseldir.Birey, kendi ilgi, kapasite ve değerlerinin farkına vardıkça ve dış gerçekleri algıladıkça düşünceleri değişmektedir.Bu dönem kendi içerisinde, İlgi, Yetenek, Değer ve Geçiş aşamalarına ayrılmaktadır.

    • İlgi Basamağı (11 – 12 Yaş)
    • Yetenek Basamağı (13 – 14 Yaş)
    • Değer Basamağı (15 – 16 Yaş)
    • Geçiş Basamağı (17 – 18 Yaş)
  3. Gerçekçi Seçimler Dönemi (17 – 23 Yaş)
    Seçimlerin netleştiği ve gerçeklik kazandığı evredir.Bu dönem kendi içerisinde Araştırma – Keşfetme, Billurlaşma ve Belirleme aşamalarına ayrılmaktadır.

    • Araştırma – Keşfetme Basamağı (17 – 19 Yaş)
    • Billurlaşma Basamağı (19 – 21 Yaş)
    • Belirleme Basamağı (21 – 23 Yaş)

Meslek seçimi bir gelişim sürecinin sonunda verilir.Meslek seçimi büyük oranda geriye dönülen süreçtir.

Ya dönem verir ya da yaş verir.

Mesleki Danışma Kuramları – Mesleki Gelişim Sürecinin Basamakları

İsaacson denen herife göre mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır.

  1. Uyanış ve Farkında Olma(5 – 12 Yaş)
    Meslek bilincinin oluşmaya başladığı dönemdir.Çocuk, bu dönemde çevresindeki insanların farklı uğraşları olduğunu, çeşitli mesleklerin varlığını görmeye ve anlamaya başlar.
  2. Meslekleri Keşfetme ve Araştırma Evresi(12 – 15 Yaş)
    Psikomotor açıdan bir yetişkin becerisine sahip olma ve bilişsel açıdan soyut düşünmeye başlamasının bir sonucu olarak çocuk, mesleklerin ortak yönlerini, farklı niteliklerini araştırmaya, meslekler hakkında bilgi sahibi olmaya, meslekleri keşfetmeye başlar.Bu dönem ilköğretimin ikinci kademesini kapsamaktadır.
  3. Karar Verme(15 – 18 Yaş)
    Bu dönem, ortaöğretim yıllarını kapsamakta olup gencin meslekler hakkındaki algılarına dayanarak, meslekler hakkındaki bilgilerini değerlendirdiği ve geleceğe yönelik idealler oluşturduğu bir dönemdir.
  4. Hazırlık(18 – 23 Yaş)
    Üniversite dönemine denk gelmektedir.Bu dönemde birey, karar verdiği, seçtiği mesleğe yönelik hazırlıklar yapmaya başlar.
  5. İşe Yerleşme(23 Yaş ve sonrası)
    Bireyin iş dünyasında yerini alarak çalışmaya başladığı dönemdir.

Problem Alanlarına Göre Rehberlik

Eğitsel Rehberlik
Amacı : Öğrenmeyi öğretir.
Eğitsel rehberlik çalışmaları ile öğrencinin en temelde “öğrenmeyi öğrenmesi” ve “öğrenmeye karşı olumlu tutumlar kazanması” amaçlanmaktadır.Eğitsel rehberlik problem alanında yer alan konu ve problemler.

Okula ve eğitim ortamına uyum sağlama.Planlı ve programlı çalışabilme.
Verimli ders çalışma tekniklerinin kazandırılması.Yönergeleri ve talimatları izleyebilme.
Öğrencilerin öğrenme stillerinin belirlenmesi.Uygun ve gerçekçi eğitsel kararlar(okul seçimi, alan seçimi, ders seçimi vb.) verme.
Hızlı ve etkili okuma alışkanlığının kazanılması.Akademik anlamda öz güven kazanma.
Ders araç – gereçlerini etkili kullanma.Başarıyı engelleyen etmenleri azaltma ya da ortadan kaldırma.
Dikkatini toplayabilme ve motivasyonu arttırma.Öğrencinin ilgi, yetenek, eğitim ve özelliklerine uygun eğitsel ortamlar oluşturma.
Not tutma becerilerinin kazandırılması.Sınav sistemlerini tanıtma ve sınavlara hazırlanma.
Zamanı etkili kullanma ve boş zamanlarını verimli değerlendirme.Sınav kaygısı ile başa çıkabilme.
Çalışma ortamını düzenleme.

Yönlendirme

Bireyi kendine uygun eğitsel alanlara, okullara, seçmeli derslere, eğitsel kulüplere yönlendirmek eğitsel rehberliktir.

Üst Öğretim Kurumlarını Tanıtma

İlk öğretim kurumlarını, ortaöğretim kurumlarını kurum bazında, işleyiş bazında üniversiteleri tanıtmak eğitsel rehberliktir.

Başında veya kaynağında eğitsel bir ifade yer alıyorsa; uyum, kaygı ve kararsızlık eğitsel rehberliktir.(Sınav kaygısı, Sınav fobisi, Okul seçme, Alan seçme, Ders seçme)


Kişisel – Sosyal Rehberlik
Amacı : Yaşamda başarılı olmayı, yaşamayı öğretir.
Bireylerin kişisel – sosyal gelişim ihtiyaçlarını karşılamak ve böylelikle gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak amacıyla yürütülen çalışmalar kişisel – sosyal rehberlik kapsamında değerlendirilmektedir.

Kapsamı en geniş problem alanıdır.

En fazla uzmanlık isteyen problem alanıdır.

Başında veya kaynağında kişisel – sosyal ifade yer alıyorsa; uyum, kaygı ve kararsızlık kişisel sosyal rehberlik olur.


Mesleki Rehberlik
Amacı : Çalışmayı, çalışma hayatında başarılı olmayı öğretir.
Bireyin meslek seçme süreci ve mesleki yaşantılar sürecinde karşılaştığı problemlerdir.

Başında veya kaynağında mesleki bir ifade yer alıyorsa; uyum, kaygı ve kararsızlık mesleki rehberlik olur.

Mesleki Rehberlik ve Yöneltme Süreci, Mesleki Rehberlik Alanında Önemli Kavramlar
Mesleki rehberlik çalışmaları ile bireyin kendisine uygun mesleği tercih etmesi ve mesleki yaşantı içerisinde kendisini geliştirmesi amaçlanmaktadır.Bu noktada yapılan yöneltme hizmetleri önemlidir.Mesleki rehberlik kapsamında yöneltme hizmetlerini kullanırken izlenmesi gereken bazı ilkeler söz konusudur.

  • Bireysel Sorumluluk İlkesi
    Herkes kendi yaşamının sorumluluğunu üstlenmek zorundadır.
  • Süreklilik İlkesi
    Bir ana bakarak bireyi değerlendir, süreci göze al.
  • Fırsat Eşitliği İlkesi
  • Bütünlük İlkesi

Mesleki rehberlik alanında bilinmesi gereken önemli bazı kavramlar bulunmaktadır.Bunlar; iş, meslek, mesleki danışmanlık, kariyer danışmanlığı, mesleki olgunluk, mesleki doyum, öz yeterlilik, öz düzenleme olarak ifade edilebilir.

Mesleki Rehberlikte Önemli Kavramlar

  • Mesleki Danışmanlık
    Meslek seçimi ve mesleki kararsızlık durumlarında kullanılan yardımdır.
  • Kariyer Danışmanlığı
    Bireyin meslekleri tanıması, isabetli seçimler yapabilmesi, mesleki alanda kendini geliştirebilmesi noktasında sürdürülen yardımlardır.Mesleki Danışmanlığa göre daha kapsamlıdır.Yani Mesleki Danışmanlığı içine alır.
  • Mesleki Olgunluk
    Bireyin içinde bulunduğu dönem itibariyle kendisinden beklenen mesleki gelişim görevlerini yerine getirip getirememesi durumudur.